Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1853

De Profeet daniël; of: verklaring der droomen en gezigten in het profetisch gedeelte van het boek Daniël. Vrij vertaald uit het Fransch van Louis Gaussen,te Genève. Met afbeeldingen, kaart en platen. Eerste en Tweede Stuk. Te Amsterdam, bij W.H. Kirberger. 1852. In gr. 8vo. 248 bl. f 3-40.

Volgens het berigt van den Uitgever, zal de Fransche uitgave het Nederlandsche publiek vertaald en omgewerkt in zes stukken worden aangeboden. De prijs der stukken zal verschillen, naar het aantal platen, dat bij elk stuk behoort. Evenwel berekent de Uitgever, dat de zes Stukken niet meer dan omstreeks f 9. - zullen kosten.

Tot nu hebben wij vruchteloos uitgezien naar de volgende stukken, en willen thans de aankondiging van hetgeen ons is toegezonden niet langer uitstellen. Naar de twee eerste stukken te oordeelen is 't inderdaad een hoogst belangrijk werk, uit de hand van eenen zeer begaafden man. In het jaar 1839 zag een boekdeel het licht onder den titel: daniël le prophète, dat eene uitlegging bevatte van de twee eerste Hoofdstukken van het Boek van daniël, en alzoo, benevens den droom van nebukadnezar, Koning van Babylonië, de levensbeschrijving van den profeet. In 1848 verscheen het tweede deel van dit werk, met een voorberigt van den Schrijver, waarin hij de toezegging deed, dat er nog een derde en mogelijk weldra een vierde deel zou volgen. Het derde deel verscheen in 1849. In het vorige jaar was, volgens den Vertaler, het vierde deel nog te wachten.

Als Schrijver van dat werk heeft zich de Heer louis gaussen, Predikant te Genève, bekend gemaakt. De Vertaler is van meening, dat, moge het Boek van daniël bij de lezing der profetiën duister en onverklaarbaar voorkomen, alles helder, duidelijk en klaar wordt, als men gaussen gelezen heeft.

[p. 634]

Wij durven ons de bevoegdheid niet toekennen om over die beslissende verklaring eene even stellige uitspraak te doen, en daarom onthouden wij ons uit bescheidenheid op dit punt van elk oordeel. Zoo ergens toch hangt hier veel, zoo niet alles af van subjectieve opvatting. Om eenen profeet te verstaan, moet men hem met den blik van eenen ziener naderen. Dat de Heer gaussen dit gedaan heeft, kan men niet ontkennen; althans wat wij gelezen hebben, stelt dat voor ons buiten allen twijfel.

Het eerste stuk bevat de verklaring van nebukadnezars droom: dan. ii, en het tweede daniëls nachtgezigt: dan, vii. Men moge verschillen, zoo veel men wil, van gaussens opvatting, maar niemand zal aan de bewerking hoogen lof ontzeggen. Zij onderscheidt zich door uitgebreide kennis, fijn vernuft, en zuiveren smaak; door een diep inzigt in de geschiedenis; door eenvoudigheid en een populairen toon, en in 't algemeen door echte welsprekendheid. Zie daarvan tot eene proeve de voorstelling van de invallen der Germaansche volkstammen in den loop der vijfde eeuw.

‘Naauwelijks vernam het hoofd der West-Gothen, de Groote alaric, die zich aan de overzijde van den Donau ophield, den dood van theodosius, of hij trok met zijn volk en de verschrikkelijke ruiterij der Alanen, alsmede vergezeld van ontelbare menigten Hunnen dien vloed over. Gedurende vijf jaren had hij Thracië, Macedonië en Griekenland verwoest, en keerde eindelijk zijne schreden naar het Westen. Het was in het jaar 400, de vijfde eeuw opende zich, eene eeuw vol van smarten en vernielingen! Het was de ure van de afstorting der volken; het was voor den laatsten keer, dat zij zich in beweging stelden, en, zich op het rijk der Latijnen werpende, reeds hare donders lieten hooren. Zij trekken vooreerst Oostenrijk, een deel van Hongarijë, Illyrië, en het Venetiaansche land door, en verwoesten dat alles. Men zou zeggen: “door hagel met vuur vermengd, dat zich op de aarde werpt (Openb. viii: 7).” - Zij nemen Aquilea in, zenden uit die stad een ontelbaar getal gevangenen naar hun land, en doen geheel Italië sidderen. Zij worden in de pan gehakt; het is om het even! Zij zullen wederkomen.

Twee jaren gingen slechts voorbij, en zie hier op nieuw die trotsche alaric met zijne West-Gothen. Tot tweemaal toe

[p. 635]

wordt hij geslagen; eerst te Pollentia, ten tweedemale te Verona; zijne vrouw en kinderen worden gevangen genomen, en hij zelf heeft zijne redding te danken aan de vlugheid van zijn paard. Om het even! hij zal terugkomen.

Te vergeefs werden drie jaren later 200,000 Barbaren, waarvan de meesten slaven waren, die ook op hunne beurt onder de leiding van radagatius den Donau waren overgetrokken, en waarbij zich eene ontelbare menigte Bourgondiërs, Sueven en Vandalen gevoegd hadden, op hunne beurt zoodanig aan den voet het Apenijnsche gebergte verslagen, dat er niet één man van te regt kwam. Nogmaals om het even! er zullen anderen komen.

Inderdaad, op den laatsten dag van hetzelfde jaar, 31 December 406, trekt een vloed van andere Barbaren op het ijs den Rijn over, en dringt in Gallië door. Het zijn Aleinen (Alanen), Sueven, Bourgondiërs en Vandalen. Wee, van den 1^sten Januarij 407 tot aan het einde van 408, over het geheele land, dat zich tusschen den Rijn en den Oceaan, tusschen de Alpen en de Pyreneën uitstrekt! onbarmhartiglijk verwoest, wordt het geheel als eene stormenderhand ingenomen stad behandeld; de steden zijn opgevuld met lijken, en de roofvogels met de wilde dieren des wouds komen, tot in de straten, een afschuwelijk aas van menschenvleesch en beenderen opzoeken.

Kort daarna, den 28^sten September 409, verlaten de meesten dier volken, namelijk de Sueven, de Vandalen en de ruiterij der Alanen dien verwoesten grond, trekken de Pyreneën over en dalen in Spanje af, om aldaar nieuwen buit te zoeken; schoone en vruchtbare, nog onaangeroerde landerijen worden hun toegezegd. De Koning der Sueven, met name ermerich, zet zich in Gallicië neder. Gunderik, de Koning der Vandalen, en wiens broeder geiserik (of genserik) was, vestigde zich in het gewest Betika, dat toen [sedert] naar hem genaamd werd Vandalousië, en later Andalousië; - de Koning der Alanen, respendial genaamd, vestigde zich in Portugal. Andere Alanen intusschen, gevoegd bij de Gothen, zetteden zich aan de monden van den Ebro neder en gaven, zoo als men verhaalt, aan dat land den naam van Goth-Alanië of Catalonië, gelijk anderen (naar men zegt, in Frankrijk geble-

[p. 636]

ven), aan hunne residentie den naam van Alani-Comiam of Aleçon hadden doen geven.

Maar zie verder, want met alaric en zijne West-Gothen hebben wij nog niet afgedaan. Het was in 408. Een derden keer komt hij dreigender en geduchter dan ooit terug. Hij trekt Italië binnen, en gaat op Rome aan, reeds door twee andere vijanden, hongernood en pest, geteisterd. Om hem te verschrikken, spreekt men hem te vergeefs van millioenen menschen, welke dat Babylon bevatte. “Zooveel te beter!” antwoordt hij: “hoe dikker het gras is hoe beter voor de zeissen!” - Men koopt echter zijn' aftogt, en om dien te betalen, stort men ontelbare schatten voor zijne voeten uit, door de kerken van al haar goud en zilver te berooven. Hij trekt af, maar wacht....hij zal terugkomen.

En inderdaad, hij komt een vierden keer terug; het was in 409; en een vijfden keer in 410; tot dat hij eindelijk den 24^sten Augustus van dat zelfde jaar, om middernacht, met zijn geheele leger de eeuwige stad (gelijk men haar toen noemde) door de poort Salaria binnentrekt.

In dien beruchten nacht van den 24^sten Augustus 410 - toen de burgers van Rome door het trompetgeschal der Gothen, door het ongeregeld geschreeuw, door het moordademend krijgsgeroep van al die Germaansche stammen, onder hunne zuilgangen en triumfbogen weêrgalmende, ontwaakten - in dien beruchten nacht waren er 1163 jaren verloopen, sedert die overheerschende stad gesticht was, en 473 [340] sedert Jeruzalem door haar was verwoest geworden.’

De Vertaler heeft veel zorg aan zijne taak besteed, het werk van gaussen een anderen vorm gegeven, de levensbeschrijving van daniel en zijne drie vrienden weggelaten, en zich uitsluitend tot het profetisch gedeelte bepaald. Of hij daaraan wèl heeft gedaan? Wij beslissen het niet; ofschoon wij de omwerking en uitlating van hetgeen een ander toebehoort, niet onvoorwaardelijk kunnen goedkeuren. Het is waar, het werk heeft nu in beknoptheid gewonnen, maar waarschijnlijk heeft de auteur het leven van den profeet in verband met zijne profetie gebragt, en dan is de beknoptheid geene winst.

De vertaling is doorgaans vloeijend; alleen schijnt de Vertaler ten eenemale onbekend met de Hollandsche spelling der

[p. 637]

namen van vreemde personen, volken en steden. Ammianus marcellinus laat hij den Franschen naam van ammien marcellin behouden. Ravenna noemt hij Ravennes. Zoo gaat het overal. Dit zijn vlekken, die wij den ons niet bekenden Vertaler vriendelijk raden in de vervolgen te vermijden.

h.

j.h.s.