Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1853

De besmettelijke Longziekte van het rundvee. Opgemaakt en beschouwd zoo als die in ons Vaderland en elders voorkomt, met aanduiding der voornaamste politie- en andere maatregelen, om hare uitdelging te beproeven; voornamelijk beschreven ten dienste van veehouders, door C.C. Goedhardt,Rijksveearts der Eerste Klasse, te Hoorn. Te Amsterdam, bij de Gebroeders Diederichs. 1852. In kl. 8vo. 54 bl. f :-30.

De besmettelijke longziekte is eene ramp, die, even als vroeger de runderpest, onzen veestapel treft. Reeds in het jaar 808 vinden wij bij schotanus en in het jaar 820 bij focke sjoerds van de runderpest melding gemaakt. In 1224, 1249 en 1250 brak de ziekte met hevigheid uit: ‘soo grousamelijck, dat weijnich beesten overbleven, en het meer-en-deel van de menschen storf.’ In de jaren 1713-1719, 1744-1756 en 1768-

[p. 544]

1786 woedde de runderpest zoo hevig, dat in 1714 niet minder dan 30198 koeijen, 8437 rieren, 9333 hokkelingen en 13027 kalveren, alzoo nagenoeg 70,000 runderen verloren gingen; en in 1766 stierven er zelfs in de laatste zes maanden zeven-en-negentig-duizend, zeven-honderd en zes-en-vijftig stuks rundvee, alleen in de Provincie Friesland. Vele placaten werden door de Heeren Gedeputeerde Staten van die Provincie uitgevaardigd, alle ten doel hebbende de voorkoming en beteugeling van deze rampvolle ziekte; krachtig en streng waren de maatregelen, en even krachtig en streng de straffen op verzuim of overtreding gesteld. In het jaar 1799 wordt, bij een placaat, reeds van de inënting gesproken als het eenigste middel om op besmette plaatsen de verspreiding der ziekte voor te komen. Deze altijd belangrijke bijzonderheden kwamen ons voor den geest bij 't lezen van dit geschrift van den Heer goedhardt, hetwelk de verschijnselen, de oorzaken en het wezen der longziekte beschrijft, en met voorstellen omtrent maatregelen van politie besluit.

De Schrijver houdt de longziekte voor eene secundaire aandoening, die primitief in de digestieorganen ontstaat; hij gelooft derhalve ook, dat de besmetting zich later dan de ziekte zelve, of liever uit de ziekte-producten ontwikkelt. Doelmatige voeding en stalling, naauwkeurige waarneming en tijdige maatregelen, schijnen Ref. als preventieve; en afzondering en onschadelijk maken als repressieve middelen, achtervolgd door een scherp toezigt en strenge strafbepalingen, de beste politieen voorbehoedingsmaatregelen te zijn. Daarmede komen de door den Schrijver voorgestelde maatregelen ook overeen.

Ref.-zelf heeft in der tijd, bij een adres van eenige veehouders en landbouwers in Friesland maatregelen van dezen aard aan de Regering voorgesteld, waarmede de eigenaars van het vee tevreden waren, en die zij in de plaats gesteld wenschten te zien van andere zeer willekeurige en ondoeltreffende maatregelen.

Wij wenschen dit boekje in de handen onzer veehouders, daar het op naauwkeurige waarnemingen schijnt gegrond en veel belangrijks en goeds bevat. - Vooral heeft het ons genoegen gedaan op te merken, dat de Schrijver waarde hecht en geloof slaat aan eene erkenning der ziekte in haar eerste tijdperk; iets waarop Ref. in 't gemeld adres de aandacht gevestigd en aangedrongen heeft. Zoo lang echter de medische

[p. 545]

politie niet behoorlijk is georganiseerd, is er ook aan geene doeltreffende algemeene maatregelen tegen de longziekte te denken; men kan bezwaarlijk een bovenhuis bouwen, waar nog geen benedenhuis bestaat.

De geneeskundige behandeling laten wij ter beoordeeling aan de practische mannen van het vak. Het zout als voorbehoedend middel is, meenen wij, ook elders aangeprezen. De uitvoering van het werkje is goed, maar de taal en stijl zijn verre van onberispelijk.

l.h.v.