Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1853

Nieuwe Daguerréotypen, door A. van der Hoop, Juniorszⁿ. Te Schiedam, bij H.A.M. Roelants. 1853. In post 16mo. 86 en XVI bl. f 1-:

Als de lithographie, tegenover den titel, van den geestigen rochussen is, dan félicitéren wij hem met die gelukkige afbeelding van een poëtische-daguerréotypen-maker. Is zij van een ander, dan félicitéren wij hem met een waardigen mede-

[p. 519]

dinger. Het plaatje is los, fiksch, geestig, natuurlijk. Zoo zit of ligt inderdaad de verzenmaker, die werken wil zonder geïnspireerd te zijn: hij zit of ligt op of in zijn kanapé of stoel, rookt de eene sigaar na de andere, leêgt het eene glas suikerwater na het andere, terwijl tallooze figuren en carricaturen, situatiën en scènes, gedachten en grillen, in bont gewoel, schaduw- en schimachtig in zijne verbeelding ronddansen, tot er eene is, die de snaren van zijn gevoel doet trillen, en zijne gedachten bepaalt, en den overigen wartroep met een tooverslag verdrijft; of - tot hij, mat en moede, van verveling opspringt en verstrooijing zoekt, in die verstrooidheid, door eene wandeling naar buiten in de vrije natuur, of - ook wel eens naar elders.

De personen en zaken, de pretjes en verdrieten, die men hier gedaguerréotypeerd vindt, zijn: 't doopen en aannemen, de adelborsten en 't vinken, 't potverteeren en 't ijsvermaak, de ongelijke huwelijken en de reizende tooneelspelers, het wedrennen en de jonge jufvrouwen-kostschool, 't jagen, en - waar 't in dit ondermaansche altijd mede eindigt - het: sterven. Eene poëtische toewijding aan de kinderen, de vrome jeugd, de jonge zeelieden, de ballingen die op 't tooneel hun bestaan zoeken, en de liefhebbers en lijders van en bij de overige afbeeldingen, gaat het dozijn nieuwe schetsen van 't leven vooraf. Vóór en tusschen de stukken echter vindt men zesen-dertig witte bladzijden: méér dan een-derde gedeelte van 't bundeltje bestaat uit wit papier, en overbodige titels. Die luxe van schoon papier had wel vermeden kunnen worden. Bij de zestig overige niet compres gedrukte bladzijden betreurden we, niet méér van van der hoop te ontvangen; maar dachten welhaast aan het spreekwoord: ‘wat goed is, is véél.’ Gelijk zijne vroegere daguerréotypen zijn ook deze regt levendig opgevat, frisch van kleuren, verrassend in afwisseling van vernuft en gevoel, vol trekken die tot een lach, en andere trekken die tot weemoed kunnen stemmen. - ‘Verwacht van mij geene zangen die 't hart kneden en de ziel dwingen’ - zegt de Dichter; maar wij verwachten die wel degelijk van hem: hij kan en zal die eenmaal leveren, en geeft er ons nu, hier en daar, een voorsmaak van. De tijd zal komen dat hij moede wordt van schetsen, die, om regt aardig en piquant te zijn, voor de helft uit tegenstellingen moe-

[p. 520]

ten bestaan, welke zich niet altijd aanbieden, maar gezocht moeten worden, en die alzoo, hoe gelukkig de moeijelijkheid der zamenstelling voor den lezer verborgen zij, eene andere soort van inspanning vorderen dan den waren dichter aangenaam is. Een vurige, denkende geest, een bewegelijk gemoed, zoo vatbaar voor afwisselende indrukken, moeten behoefte hebben aan de uitstorting van eigen denkbeelden en gevoelens, en kunnen op den duur geen behagen vinden in deels werktuigelijke aardigheden, die geene uitstorting des gevoels toelaten, maar de kunst vereischen van in halve woorden te spreken, of de meening maar half uit te drukken. Intusschen is de bijval, die de daguerréotypen (zoo als van der hoop ze levert) alom ontmoeten, wèlverdiend, en er is ook in deze nieuwe verzameling geene bladzijde die niet een veelzijdig talent verraadt, door de eigenaardige schoonheid van den naar de onderwerpen afwisselenden stijl. Ook de versificatie is over 't algemeen zeer verdienstelijk; doch hier en daar kon ze beter zijn. Elders heeft men ál 't schoone en aardige van het nieuwe twaalftal reeds in het licht geplaatst. Eene kleine proeve echter mogen we onze lezers niet onthouden, en kiezen daartoe eenige coupletten uit de daguerréotype van een ongelijk huwelijk, die des Dichters geest, stijl, en versificatie 't volkomenst afspiegelen:

Zeven dochters, groot gezin:
Veel behoeften, klein gewin.
Op een huw'lijk weinig kans:
Zonder bruidschat ook geen mans.

Vaders schoolvriend, grijs en oud,
Wenscht in 't einde zich getrouwd:
Niet aan 't meisje vraagt hij 't Ja,
Maar bedaard weg haar Papa.

Idealen, trouw gekweekt,
Vliên den boezem, die schier breekt.
En haar droombeeld, en haar held,
Wijkt voor 't magtwoord: ‘'t Al voor 't geld.’

Fraaije bruidskorf, alles puik;
Maar een minnaar met een pruik.
Frissche bloemen: mirthe en roos;
Maar een bruîgom viesch en voos.

[p. 521]

 

Flonkersteenen: peperduur;

 

's Minnaars oogen zonder vuur.

 

Lente en liefde, gloed en lust;

 

Herfst en koelheid, koude en rust.

 

 

 

Schorre toonen, zonder klem;

 

Zuivre klanken, zilverstem.

 

Dorre leden; - poezlig malsch.

 

Hoofd gebogen; zwanenhals.

 

 

 

Stal en gaarde, meid en knecht:

 

Geen genieting zich ontzegd! -

 

Heerlijk buiten, huis in stad;

 

Maar geen erven voor dien schat.

 

 

 

Trek tot uitgaan: jaloezie;

 

In geen opzigt harmonie:

 

Niet twee harten naauw verwant;

 

Maar twee slaven aan één band! -

 

 

 

Droevige offers van het lot,

 

Draagt uw rampen 't oog op God!

 

Blijft voor schande steeds gespaard

 

En der braven meêliĵ waard!

Men zal opmerken, dat het vers: Wijkt voor 't magtwoord: ‘'t Al voor 't geld.’ gansch niet vloeijend is. Wij houden 't voor het minste uit den bundel, en zouden er liever voor hebben gelezen: En haar liefde wijkt voor 't geld, of iets dergelijks. Intusschen behooren hier zulke niet gelukkige regels, tot de uitzonderingen.

Wij danken den Dichter voor 't genoegen dat ons de lezing van zijn werk heeft verschaft, en bevelen het fraai uitgevoerde boekje den liefhebberen aan.

w.