Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1853

Hero, geschiedkundig romantisch verhaal, uit den tachtigjarigen strijd tegen Spanje; door M. van der Slooten.II Deelen. Te Amsterdam, bij J.M.E. Meijer. 1851. In gr. 8vo. 636 bl. f 6-40.

Het is opmerkelijk dat enkele plekken op den aardbodem uitsluitend bestemd schijnen om geen langdurigen vrede aan de bewoners te gunnen. Daartoe draagt hunne ligging veel bij, die aanhoudend met andere landen in aanraking brengt en daardoor ligt aanleiding geeft tot vriend- maar ook tot vijandschap. Ons Vaderland behoort tot die plekjes, en zoo het niet eenig is behoort het toch zeker tot de zeldzaamheden, dat zulk een stipje gronds een strijd van tachtig jaren met een toen verbazend magtig rijk heeft volgehouden en glorierijk ten einde gebragt. Welke ongelukkige gevolgen langdurige oorlogen na zich slepen, behoeft men niet te schetsen; welke rampzalige gevolgen zij hebben, als de godsdienst in den strijd wordt gemengd, ziet men in dezen geschiedkundigen roman met eenvoudige, maar krachtige trekken afgeschilderd.

De held van het verhaal is hero, de pleegzoon van filip wolferts, en zoon van diens overledene zuster. De jonge hero, ofschoon met goeden uitslag in de wapenfabriek van zijn oom werkzaam, voelt andere neigingen in zich ontstaan, en het toeval brengt hem in het geleide van den Graaf van

[p. 333]

hoorn. Op diens reis naar Brussel neemt hero zijn intrek bij daels, een boezemvriend van zijnen pleegvader, en vroeger de minnaar van zijne moeder; hij vindt er in den zoon van daels, den jongen paulus, een boezemvriend, en geraakt met de dochter van daels, de bevallige annette, in betrekkingen van liefde. Daels, om braafheid en vroomheid geacht en bemind, en bekend als een getrouw en geloovig aanhanger der Roomsche Kerk, leeft tevreden en stil met zijne dochter. Een duivel in menschengedaante, ferdinand trébuchet, misgunt hem die rust en bovenal zijn rijkdom; hij tracht eerst een huwelijk van zijnen zoon met annette tot stand te brengen, maar dat niet gelukkende, grijpt hij een zekerder middel aan om het vermogen van daels magtig te worden en zijne eigen verloopen zaken te herstellen. Hij sluit een verbond met de handlangers der Inquisitie, doet daels overal, tot in zijne huiskamer bespieden, en het gelukt hem een woord van verdraagzaamheid te ontlokken en annette tot onbedachte nieuwsgierigheid te verleiden. Daels wordt onder het afschuwelijkste en verschrikkelijkste lijden doodgemarteld; doch annette door haren biechtvader gered, die intusschen eveneens, om zijne verdraagzame beginselen, van zijn ambt wordt ontzet, na in de heilige bediening grijs en door allen bemind en geëerd te zijn geworden.

Hero heeft inmiddels een leven vol afwisseling, hij is beurtelings gevangen en vrij, maar altijd door lagen en listen omringd, die hem gelegd worden, omdat hij de minnaar is van annette en daardoor kans heeft op het vermogen van daels. Paulus, diens zoon, reist als schilder, maar ontkomt, zelfs ver van het vaderland verwijderd, de rondom hem gespannen netten niet. Hero tot den brandstapel verwezen ontkomt. Zoo bevat dit verhaal verschillende feiten, uit den tijd toen vargas de uitvoerende magt van alba was en in den Raad der beroerten voorzat. Van welken aard die Raad van beroerten was kan men uit deze regelen opmaken: ‘Talloos waren de kunstgrepen, door huttin en lopez, - de vertrouwelingen van de vargas, - geholpen door den rooderoê grovels en eenige anderen, in het werk gesteld, om eenvoudige menschen in hunne strikken te lokken, wanneer hun vermogen dien fielten in de oogen blonk. Wie in hunne handen viel was verloren. Wie voor den Raad der beroerten gedaagd werd, kon zich ter dood bereiden; hij mogt op geene gereg-

[p. 334]

tigheid meer hopen; alle weldaden der maatschappij en der wetten hielden voor hem op; geene privilegiën, geene verkregene regten, hoe heilig ook, golden voor deze regtbank; van hare uitspraken viel geen hooger beroep, geene herziening; hare oordeelen waren even onherroepelijk als willekeurig.’

Den gruwzamen trébuchet, die eindelijk besloten heeft den zoon van daels met eigen hand te vermoorden, wordt door zijne bondgenooten, op het oogenblik, dat hij de daad wil volbrengen, met een dolksteek het leven benomen. De handlangers van de vargas hadden hem slechts gebruikt als een middel om hun doel, de schatten van daels, te bereiken.

Het verhaal eindigt met de vereeniging van hero en annette en van paulus daels met de zuster van zijnen vriend réné de calvard. De goede, trouwe herder, Pater clement overhandigt, na het huwelijk, aan hero een kistje, waarin de bruidschat van annette en geschriften besloten zijn betreffende de afkomst van hero, die blijkt een zoon te zijn van den Graaf van hoorn, ontsproten uit diens geheim huwelijk met emma wolferts.

Deze geschiedkundige roman is met talent geschreven; de karakters zijn goed volgehouden en de tooneelen afwisselend, natuurlijk en met gevoel geschetst. Men legt het boek neder wèl voldaan over den Schrijver, maar met een weemoedig gevoel over de waarheid van des Heilands woorden: ‘Ik breng u niet den vrede, maar het zwaard.’

Druk, papier, stijl en correctie verdienen lof; doch de titelvignetten zijn beneden het middelmatige; daartoe behoeft men op 't eene slechts het bovenlijf van annette en op het andere de beenen van paulus en de berispelijke teekening van den bliksemstraal te zien.

l.h.v.