Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1853

Geschiedenis van het ambtsgebed in de Nederlanden, van den tijd der Hervorming tot aan den tegenwoordigen. Door Jhr. M.A.M.C. van Asch van Wijck. Te Utrecht, bij Kemink en Zoon. 1852. In gr. 8vo. f 1-50.

‘Hoe goed is een woord op zijnen tijd’! (Spr. xv:23.) ‘De verschillende discussiën in 1850 en 1851 bij de onderscheidene Collegiën over het al dan niet behouden van het gebed, over het al dan niet weglaten daaruit van den Naam des Heilands’, gaven den Heer van asch van wijck aanleiding tot het schrijven van dit werk, of liever tot het bijeenbrengen van gebeden, waarmede onze voorouders de vergaderingen waarin zij de belangen van den Staat, van het Gewest en de Stad hunner inwoning waarnamen, of waarin zij het regt bedeelden, openden. Uit deze gebeden zal men zien, hoe zij in de XV^de, XVII^de en het grootst gedeelte der XVIII^de eeuw, tot God, in den naam van Zijnen Zoon, onzen Heer en Zaligmaker, jezus christus werden opgezonden; en hoe na 1795 de naam van den Heer hier en daar uit dezelve werd verwijderd, hetgeen echter niet zonder, dikwerf hevigen, tegenstand geschiedde, en soms later hersteld werd (bl. 11). Als geschiedkundige proeve is dit geschrift hoogst merkwaardig en verdient het eene plaats nevens dat van den Hoogleeraar kist, over Neêrlands bededagen en biddagbrieven; doch niet minder ‘als een middel, om Nederland op eene verloochening aandachtig te maken in zoo vele plaat-

[p. 302]

sen van ons Vaderland door datzelfde meer verlicht en beschaafd deel eener Natie, bij 't welk vroeger zulk eene handelwijze ondenkbaar was, ja zeker nimmer geduld zoude zijn geworden.’ Met innige droefheid zullen allen, die zich naar jezus christus noemen, en waardige leden van Zijn Koningrijk zijn, de discussiën der Prov. Staten van Gelderland (bl. 11 en volgg.), van den Raad te Amsterdam (bl. 41 en volgg.), der Provinciale Staten van Zuid-Holland (bl. 66 en volgg.) en van zoo vele andere lezen, doch tevens die mannen toejuichen, die zich niet schaamden openlijk voor de eer van hunnen Verlosser uit te komen, en zich òf tegen het geheel afschaffen van het gebed òf tegen een deïstisch gebed verzetten. Mogt het lezen van dit werk onze landgenooten doen blozen over hunne koelheid en onverschilligheid, en men dáár, waar niet gebeden of een gebed op de lippen gelegd wordt, waarin de hoog heerheerlijke naam van Hem, door Wien wij tot den Vader gaan, met opzet is verzwegen, tot ernstig nadenken komen, en zich niet schamen het kwade zoo mogelijk te helpen herstellen. God geve aan dit werk een ruimen zegen!

s.