Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1853

Hedendaagsche voorstelling van Coster en de uitvinding der Boekdrukkunst in Frankrijk. Te 's Gravenhage, bij de Gebr. Belinfante. 1853. In gr. 8vo. 31 bl. f :-40.

Door de zorg van den kunstlievenden Nestor onzer boekdrukkers, den verdienstelijken Heer schinkel, ontvangen wij dit beoordeelend verslag van een gedeelte der Afdeeling getiteld: L'Imprimerie, van het uitvoerig en kostbaar prachtwerk Le Moyen Age et la Renaissance, hetwelk te Parijs door paul lacroix wordt uitgegeven. Die Afdeeling ‘waarin de volledige geschiedenis van de Boekdrukkunst, van den beginne af tot op het einde der XVI^e eeuw, zoo uitvoerig als naauwkeurig wordt beschreven, en inzonderheid ook de oorsprong der uitvinding met veel zorg en scherpzinnigheid wordt onderzocht’ is geschreven door den Uitgever-zelven, ook bekend onder den naam van Le Bibliophile Jacob, ‘een man die in Frankrijk geacht wordt als een der meest geoefende kenners en best bevoegde beoordeelaars van al wat met de boekdrukkerij en hare geschiedenis in verband staat.’ - Hoe belangrijk dat klassieke werk voor de eer van coster is gevoelt ieder, wanneer hij bedenkt ‘dat de Franschen, tot voor korten tijd nog, met de aanspraak der Hollanders op de eer dier uitvinding (van de boekdrukkunst) gewoon waren den spot te drijven’, en dat nu, in het begin der gemelde Afdeeling al dadelijk gezegd wordt: ‘dat men het eindelijk, na eeuwen van geschil, dáárover algemeen ééns is geworden, dat als geboorteplaats der uitvinding slechts Haarlem, Mentz en Straatsburg, als persoon des uitvinders slechts coster, guttenberg, faust en schöffer, en als tijd der uitvinding slechts

[p. 271]

de jaartallen van 1420, 1440 en 1450 in eenige aanmerking kunnen komen.’ - De geleerde Schrijver stelt ook als ontwijfelbaar, dat de eer der uitvinding van de houtsnijkunst, en hare toepassing op het drukken van speelkaarten en prentfiguren, insgelijks aan Holland behoort, en verwerpt de bewering der Duitschers, die zich ook de uitvinding van die kunst pogen toe te eigenen. Evenwel dwaalt hij in zijne meening, dat de houtsneê-prentkunst voor de moeder der boekdrukkunst met losse gegoten letters moet gehouden worden, en het verslag, dat wij aankondigen, is bestemd om die en andere dwalingen in zijn belangrijk Artikel voorkomende te wederleggen. Het werkje draagt op elke bladzijde onmiskenbare sporen van des Schrijvers grondige zaakkennis en scherpzinnigheid. Behalven over de uitvinding der eigenlijke boekdrukkunst, is 't hoogst belangrijk hem te hooren over de Straatsburgsche processtukken, door den Franschen Schrijver verkeerd begrepen; maar inzonderheid vinden wij de gissing belangrijk, die hier (bl. 27) wordt voorgedragen over den nog onbekenden aard der vier stukken, aan wijlen andres dritzehen behoorende, en welke guttenberg (volgens de verklaringen der getuigen) verzocht had uit de pers waarin zij lagen weg te nemen en ze van elkander te leggen, opdat men niet mogte zien wát zij waren. Volgens het Voorberigt is het werkje niet door den Heer schinkel-zelven maar op diens aansporing door een zijner vrienden geschreven, die echter niet wordt genoemd. Hetzij nu de Heer schinkel 't ál of niet hebbe geschreven, in elk geval is hij de oorzaak van 't verslag en deszelfs uitgave, en wij brengen hem deswege dank en hulde toe. Zonder dat zouden we niet zoo spoedig het genoegen gehad hebben tot onze lezers te kunnen zeggen: ‘het groote geschil over den oorsprong der uitvinding is, naar de stellige en onbewimpelde verklaring van den Heer lacroix, ten gevolge van de nader te werk gestelde grondige onderzoekingen, beslist.’ - ‘Coster is de uitvinder van die kunst aller kunsten.’ - ‘De eer der overwinning is aan óns Vaderland.’ - Dat nu de verwachting des Schrijvers worde vervuld, en ook de Heer bernard, beambte van de Keizerlijke drukkerij te Parijs, die ál wat aan costers pers wordt toegeschreven ‘aandachtig bezigtigde’, in het werk dat hij ter

[p. 272]

perse heeft Over den oorsprong der drukkunst, aan die uitspraak zijn zegel hange!

Het verslag is uitgegeven ten voordeele der oprigting van het standbeeld voor coster. Moge de opbrengst groot zijn! Wij bevelen 't echter alleen aan, om de belangrijkheid van den inhoud, en wenschen den Heer schinkel ál de voldoening toe op welke hij aanspraak heeft.