Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1853

Jezus Christus vooral in eenige trekken van zijn inwendig leven geschetst. Twaalf Leerredenen, door M. van Staveren, Theol. Doct. en Predikant te Leeuwarden. Te Zutphen, bij A.E.C. van Someren. 1852. In gr. 8vo. 250 bl. f 2-60.

Het is een der verblijdendste verschijnselen van den tijd in ons Vaderland, dat men meer en meer overtuigd wordt van de groote waarheid, die te lang bij de Protestantsche Christenheid heeft gesluimerd, dat de Evangelie-prediking niet bestaat in het voordragen, verdedigen en aandringen van leerstukken en godsdienstwaarheden, maar in de verkondiging

[p. 246]

van christus-zelven. Men noeme dit niet eene nieuwere voorstelling; want zij is de oudste. De prediking der Apostelen is niet anders geweest dan getuigenis aangaande christus en het geloof in Hem, en zelfs het geheele leven van den Zone Gods op aarde was daartoe bestemd dat Hij zich in Zijne heerlijkheid openbaren en de vereeniging van het goddelijke met het menschelijke in zich-zelven aanschouwelijk maken zou. Van hoe méér zijden het beeld van den Heer der gemeente als voor de oogen geschilderd wordt, des te nader wordt hij gebragt tot haar en zij tot Hem.

De beschouwing van 's Heeren uitwendig leven - Zijne levensgeschiedenis - is daartoe noodzakelijk, maar niet genoegzaam. Tot eene volledige beschouwing van den persoon en het werk des Heilands, behoort ook het leven van Zijnen geest - Zijn inwendig leven - naauwkeurig opgevat en met helderheid voorgesteld te worden. Zoo heeft meyboom 't begrepen, toen hij in zijn plan van jezus leven méér opnam, dan er doorgaans geacht wordt daartoe te behooren, en van hetzelfde denkbeeld is Dr. van staveren uitgegaan in de voor ons liggende leerredenen, waarin hij het beeld van den Heer aan de gemeente voorhield; niet slechts om 't haar te doen aanschouwen, maar opdat zij 't in zich opname tot hare heiliging en volmaking.

Wij zouden geen regt laten wedervaren aan de bedoeling welke de waardige Opsteller met de uitgave van dit kanselwerk gehad heeft, als wij dit twaalftal uit een homiletisch oogpunt wilden beoordeelen. Echter niet omdat hij dan afkeuring zou ontmoeten, zoo als hij zediglijk schijnt verwacht te hebben; want al munten zijne preken niet uit door kunstige plannen of schitterend vernuft of dichterlijkheid van stijl, zij zijn geleidelijk, en paren warmte aan licht, en bevatten eene hoogst beschaafde, duidelijke, onderhoudende voordragt. Maar het is méér in zijnen geest, wanneer wij op de zaakzelve letten, en dan verdient hij dank wegens zijn voortreffelijken arbeid, en die arbeid-zelf alle aanbeveling. Den hoofdinhoud kunnen wij niet beter aanduiden, dan met zijne eigene woorden, bij welke wij de teksten zullen vermelden. Men zal er uit zien, dat van staveren geen jagt heeft willen maken op het vreemde en klaterende. Over 't geheel hebben deze

[p. 247]

stukken dit - en 't geeft hun voor óns eene wezenlijke verdienste - dat zij niet berekend zijn om aan overprikkelde eischen te voldoen.

‘Om het hooge gewigt van jezus persoonlijke verschijning op aarde te doen gevoelen,’ - zegt hij - ‘heb ik eerst de aandacht gevestigd op de openbaring Gods in Hem (matth. i: 23^b); daarna op het gewigtige werk, waarin als in één middelpunt zijne gansche werkzaamheid zamenloopt, de stichting der gemeente (door het kiezen der Apostelen, luk. vi: 13); terwijl de derde leerrede, in de bijzondere leiding zijner discipelen, dit punt nog nader in het licht stelt, en zijne goddelijke wijsheid, in de middelen tot bereiking van zijn verheven doel, eenigzins levendiger doet gevoelen (jezus' eerste openbare werkzaamheid eene profetie van hetgeen Hij ten allen tijde is en doet, joh. i: 37-46). Daarna heb ik op Zijn inwendig bestaan, de gaven Zijns geestes, het oog geslagen; eerst sprekende over Zijnen godsdienstijver, de eere Gods als het roersel zijner daden (joh. ii: 17^b, waarin van de tempelreiniging een gepast gebruik wordt gemaakt, bij de ontwikkeling van: het voorwerp waartegen die godsdienstijver blaakt - de beginselen waaruit hij voortvloeit - de gemoedsstemming daarbij zigtbaar - de werking waarin hij zich openbaart). Vervolgens, als eene proeve van Zijn verheven verstand, heb ik getracht te doen inzien, hoe Hij, in de eenvoudigste verschijnselen der natuur, op treffende wijze, de hoogste waarheid, het wezen Gods verklaarde (matth. v: 45^b). De gaven Zijns harten, deelneming in onze vreugde (joh. ii: 1-11) en smart (luk. vii: 12-17), en de stof van Zijne eigene blijdschap (luk. x: 21^a) en droefheid (luk. xix: 41-44), in één woord, de openbaring van Zijn gevoel, in eenige bijzonderheden afgemaald, zijn de onderwerpen der vier volgende redenen. Eindelijk, hoe de kracht van Zijnen wil zich in aanhoudenden arbeid voor het Godsrijk doet kennen, is de stof der tiende leerrede (joh. ix: 4). Ten slotte heb ik er twee bijgevoegd, bevattende het oordeel der wereld (joh. vi: 60) over christus en Zijne zaak, alsmede des Christens overtuiging daaromtrent’ (Coloss. iii: 4^b).

Een oordeel van verwerping wordt van de zijde der formulier-regtzinnigen te gemoet gezien. Ook wij deelen in dat vermoeden. Het zij zoo! Als men eenmaal eigen opvattingen

[p. 248]

heeft gaan stellen boven het levend en levenwekkend woord Gods, is er - de gansche Kerkelijke geschiedenis helpt het bevestigen - geen einde aan twisten en verketteren. De vraag: ‘wat dunkt u van den christus?’ moest veréénigen, maar zij verdeelt. Dat is een treurig blijk van menschelijke verkeerdheid; maar Hij, die geboden heeft dat het licht zoude schijnen in de duisternis, zal op Zijnen tijd en op Zijne wijze aan het licht brengen wat des lichts is. Hij gebiede zegen over elke poging om door de kennis van Dien, dien Hij gezonden heeft, levenslicht en levenskracht te verspreiden onder de menschheid!

o.

v.o.