Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1853

[p. 199]

De strijd met Dulon. Een Kerkelijk vraagstuk beslist, door de Theologische Faculteit van Heidelberg. Met eene Voorrede van Dr. Daniël Schenkel. Uit het Hoogduitsch vertaald door J. Oudijk van Putten. Te Rotterdam, bij van der Meer en Verbruggen. 1852. In gr. 8vo. XVI en 112 bl. f 1-:

Dit werk getuigt van de hoogte, welke de vijandschap tegen God, tegen christus, en tegen de menschheid hier en daar in Duitschland heeft bereikt, maar het is tevens een bewijs, dat ook daar nog wetenschappelijke mannen zijn, die de verstandelijke kracht en den zedelijken moed bezitten, om aan het streven naar de verwoesting van waarheid en deugd paal en perk te stellen.

Sinds een geruimen tijd verontrustte de Predikant dulon de godvruchtige gemoederen met zijne openbare vijandschap tegen het Christendom. Een aantal leden van de Lievevrouwe-kerk te Bremen boden den Senaat een adres aan, waarin zij te kennen gaven, dat hij: de door de Gereformeerde Kerk, ja door alle Protestantsche belijdenissen erkende geloofsleeringen der Heilige Schrift loochende; - de geloofwaardigheid der Heilige Schrift, en de waarheden van het Evangelie bestreed, en niet alleen tot het Christendom niet meer behoorde, maar vijandig er tegenover stond. - Zij baden dáárom den Senaat gepaste maatregelen te nemen tot beveiliging der Kerk.

De Senaat verzocht den beklaagde zich te verantwoorden. Dulon weigerde zulks, op grond dat hij dit Staatsligchaam niet bevoegd achtte om uitspraak in het geval te doen.

Toen vroeg de Senaat aan de Godgeleerde Faculteit te Heidelberg: of de beschuldigingen gegrond waren, en, zoo ja, welke maatregelen dan tegen den schuldige behoorden genomen te worden?

Het advies daarop door de Doctoren umbreit, ullmann, hundeshagen en schenkel uitgebragt, wordt in dit boek gevonden. Wij zullen den inhoud er van hier niet opgeven; maar bevelen elk de lezing van dat advies aan, hetwelk zich onderscheidt door helderheid, naauwkeurigheid, gematigdheid, vastheid en ernst, bovenal door onpartijdigheid.

De beschuldiging, met bewijzen gestaafd, is door de advi-

[p. 200]

seurs gegrond verklaard. Het kon ook niet anders: op het Christelijk standpunt waarop de Heidelbergers staan, konden zij den leeraar niet vrijspreken, die: - in de zonde geen zedelijk, maar een bloot maatschappelijk begrip ziet; - de regtvaardigmaking vindt in het alleen zaligmakend geloof des menschen aan zich-zelven; - den God, in het Oude Verbond geopenbaard, eenen ‘Demon’ noemt, die de aarde vervloekte; eenen boozen geest (unhold), die de zonde heeft gewild, om de vijanden van zijn volk met schijnbaar regt te kunnen vernietigen; - de godmenschelijkheid des Heilands een hersenschim noemt; - het rijk Gods voorstelt als eene Socialistische inrigting, en de gelijkmatige verdeeling bedoelt van goederen en genietingen.

Het zal dus niemand bevreemden, dat de Faculteit ook adviseerde om tegen den man te handelen, die zoo verregaand zijne roeping miskende. De gronden daartoe aangevoerd verdienen de gezette overweging van elk, die bij de kennis van het Kerkregt belang heeft. Wij zullen eene enkele proeve er uit mededeelen, en kiezen 't uit dat gedeelte waarin gehandeld wordt over de waarde der geloofsbelijdenissen.

‘De geloofsbelijdenissen, zoowel aan de zijde der Luthersche als bijzonder ook aan den kant der Hervormde Kerk, bedoelden oorspronkelijk niet anders te zijn, dan getuigenissen van het met den inhoud der Heilige Schrift overeenstemmende geloof dergenen, welke haar aflegden. Voor den gemeenschappelijken grondslag des geloofs, dien men ook met de leden der Roomsch-Katholijke Kerk gemeen had, waren de oud-Kerkelijke Symbolen voldoende; - om, daarentegen, de van het dogma der Roomsche Kerk zoowel als van de zonderlinge meeningen van sektarische rigtingen afwijkende leerstellingen, op grond der Heilige Schrift vast te stellen, en eenen vastbegrensden leergrondslag te helpen leggen zijn de geloofsbelijdenissen ontworpen, tot kerkregtelijk aanzien gebragt, en als op den openbaringsvorm der Heilige Schrift rustende leervormen, algemeen in de Evangelische Kerk beschouwd en van gezag gemaakt geworden. Onder alle omstandigheden echter was haar doel tweeledig. Aan den eenen kant verleenden zij der Kerk een eigenaardig leerkarakter; zij vatten den heilsinhoud der Schrift in klare, vaste, ondubbelzinnig geformu-

[p. 201]

leerde stellingen zamen; zij waren eene uitdrukking van het gemeenschappelijk geloof in een band, welke hen die op denzelfden belijdenis-grondslag stonden, en door dezelfde Christelijke overtuiging innerlijk vereenigd waren, ook uiterlijk verbond; hetgeen bijzonder gewigtig werd in eenen tijd, in welken de zuurdeesem der ontbinding, met vernietigend geweld, in de buitendien slechts gebrekkig te zamen gehouden Evangelische Kerk zocht in te dringen. Aan den anderen kant beperkten zij den leerwillekeur, die zeker geen verstandig mensch met leervrijheid verwisselen zal.’ - ‘Om haar leerkarakter vast te stellen en tegen leerwillekeur zich te beveiligen; om hare vrijheid en zelfstandigheid tegenover vreemdsoortige of geheel vijandige elementen, die op hare vernietiging bedacht waren, te handhaven: - in dezen zin en met dit doel heeft ook de Gereformeerde Kerk in verschillende landen, en onder verschillende omstandigheden hare geloofsbelijdenissen opgesteld, en die, waar het noodig was, met woord en schrift, ja zelfs met het kostelijk bloed van getrouwe geloofsgetuigen verdedigd.’

De Senaat van Bremen volgde het advies op. Het gemeen en woest verzet van dulons aanhangers, in het Voorberigt medegedeeld, was een natuurlijk gevolg van zijne leer en de voortgezette ontwikkeling van de ontkenning der Christelijke waarheid. - Dank zij Gode, dat zulke verschijnselen in Nederland vreemd zijn; en zoo blijve het!