Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1853

De Staatszorg voor de armen verdedigd en aangeprezen; uit het Engelsch van a. en P.W. Alison; met eene Voorrede van Prof. H.W. Tydeman. Te Leiden, bij P.H. van den Heuvel. 1853. In gr. 8vo. XVI en 131 bl. f 1-30.

De voordragt van eene Wet op het Armbestuur scheen voor Nederland eene gunstige gelegenheid te zullen aanbieden om de moeijelijke vraagstukken van voorkoming en verzorging der armoede, het groote probleem onzer eeuw, een stap nader tot hare oplossing te brengen. Aan belangstelling en geschrijf heeft het waarlijk niet ontbroken; een stortvloed van petitiën, artikels en vertoogen is over het land gekomen. Maar, helaas! wie meenen zoude dat daaruit een licht ware opgegaan over de beste wijze om de armoede te keer te gaan, hij zoude zich bitter bedrogen vinden. Het groote belang van het onderwerp werd geheel geabsorbeerd door den strijd over eene nevenzaak, de onafhankelijkheid of onderworpenheid der Diakoniën. En was het nog maar de wezenlijke onafhankelijkheid geweest, waarover strijd gevoerd werd! Maar alles loste zich op in eene quaestie van eigenliefde.

Welke der partijen ook eindelijk bij de Wetgevende Magt de overwinning behale, voor de zaak der armen zal deze strijd niets dan tijdverlies hebben veroorzaakt; ja, hij zal hebben gediend om het oordeel der meerderheid te benevelen: twistvuur immers ontsteekt geen licht, en er konde geen zekerder middel zijn uitgedacht om de reeds zoo moeijelijke oeconomische quaestie van het pauperismus onoplosbaar te maken, dan er eene pleitzaak van de Kerk tegen den Staat in te vermengen. - Hij wien het om de zaak zelve te doen is, zal met genoegen de irriterende en niets verder brengende vragen over Staats-alvermogen, Jus circa sacra, armen-goed enz. een oogenblik ter zijde leggen, en het door ons aangekondigde werkje ter hand nemen. Het wezenlijke onderwerp, waarom het te doen is, de verzorging der armen van Staatswege, hare onmisbaarheid, hare grenzen, haar werkkring, worden hierin

[p. 182]

beknopt en duidelijk behandeld en uit de ondervinding van Engeland en Schotland toegelicht.

In 1840 zag te Londen archibald alison's werk: The principles of population (II vol.) het licht, een boek vol geschied-, menschen- en volken-kennis, waarin alleen eene wel wat overdrevene vooringenomenheid met Engelsche instellingen, gezien uit het standpunt der High church party, doorstraalt. Het werk is evenwel ook voor ons vastelandbewoners boeijend en aangenaam te lezen. Op iedere bladzijde spreekt dat edele nationale gevoel, dat den fijnbeschaafden Brit zoo bij uitstek wèl staat, en die heldere en puntige redeneertrant, welke hunne uitgelezen Schrijvers onderscheidt. Een van de beste Hoofdstukken van dit werk is het XII^e van het II^e Deel, getiteld: a legal provision for the poor; over Staats-armenzorg en Armentax. Het is hiervan dat de Nederlandsche lezer thans eene zeer goede vertaling ontvangt, die in niets, of 't moest zijn in netheid en sierlijkheid, eene vrouwenhand verraadt.

Daar nog andere plaatsen in a. alison's boek op hetzelfde onderwerp, de Engelsche armenverzorging, betrekking hebben, worden deze (bl. 86 tot 111) hier wedergegeven, waaraan zich dan (bl. 111 tot 131) eenige gelijksoortige uittreksels aansluiten uit het werk van archibald's neef, den geneesheer w.p. alison e Edinburg: On the management of the poor in Scotland. Het onderhoud der armen in Schotland berust in den regel meer op de Kerkelijke en partieuliere liefdadigheid. W.p. alison, zijne aandacht op de armenzorg vestigende, had dus in het veld zijner waarneming eene geheel andere praktijk vóór zich, dan zijn Engelsche naamgenoot. Evenwel komt hij tot geheel dezelfde theorie, het noodzakelijke en heilzame der Staats-armenzorg. - De Schotsche alison heeft zich een wèlverdienden roem verworven als bestrijder van malthus' onzalige leer omtrent zoogenoemde overbevolking. Ook daarom wenschen wij hem vele Nederlandsche lezers toe, om de Malthusiaansche gezindheid van sommige onzer jonge Staatshuishoudkundigen tegen te gaan.

Prof. tydeman's Voorrede voor den arbeid van zijne echtgenoote getuigt, als zoo vele andere zijner geschriften, hoe hij met een warm hart en helder hoofd, kennis en deel blijft nemen van quicquid humanum est, en nog altijd is de volijverige, werkzame man, zij hij ook sinds jaren rustend Hoogleeraar.

Druk en uitvoering zijn zeer net,