Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1852

De ontvangenis van Murillo.

Dat meesterstuk, hetwelk onlangs op de verkooping der schilderijen van den Maarschalk soult, voor 586,000 francs, aan het Fransche Gouvernement is toegewezen, kwam op eene geheel buitengewone wijze in het bezit van dien beroemden, maar op vijandelijken bodem niet altijd naauwgezetten krijgsman. Het geval is aardig genoeg om verhaald, en in 't geheugen bewaard te worden.

In Spanje vervolgde hij eens met zijne kolonne eene Engelsche legerafdeeling onder bevel van den Generaal moore, die Salamanca verlaten had, om naar Corunna te wijken. De onbebouwde vlakten van de Tormes en de Aguada lagen voor de Franschen uitgestrekt, als een onafzienbaar bloemtapijt, maar geen enkele boom beschaduwde dat schitterende grondbedeksel. Eindelijk

[p. 579]

kwam de kolonne afgemat in het gebergte, en dáár onderschepten de veldontdekkers met gejuich een goed aantal ezels en muildieren, beladen met bokslederen zakken vol wijn van 't Land, en geleid door slechts twee monniken. Een der vaders zat op den voorsten muilezel, terwijl de andere te voet naast de kudde liep, om de dieren, van tijd tot tijd, met een sabelpunt in de zijden te prikken tot bespoediging van hunnen tred. De soldaten lachten; de monniken beefden; de Kolonel, bevelhebber der voorhoede, fronste de wenkbraauwen, en hield den monnik die de sabel droeg, bij een der mouwen van zijn wijden mantel vast.

- Is dat eene vermomming? - vroeg hij barsch.

Bleek als dooden, riepen de monniken hemel en aarde tot getuigen, dat zij geestelijken waren, die vreedzaam naar hun klooster terugkeerden.

- Waarom zijt gij dan gewapend? - hernam de Kolonel.

- Om ons tegen roovers te kunnen verdedigen.

- Waar moeten die zakken heen?

- Naar het klooster.

- Goed; gij kent hier de streek, en zult ons tot gidsen dienen. Tegen de roovers zullen wij u beveiligen; maar als gij verraders zijt, ziet ge nooit uwe broeders weder.

Het konvooi hervatte zwijgend den togt, en bereikte, na drie uren gaans in felle zonnehitte, een klein dal, met heldere waterbeken, lommerrijke boomen en smakelijke vruchten. Na het plaatsen van schildwachten ging men hier uitrusten; maar naauwelijks lagen de soldaten op hunne knieën, om aan 't stroomende water, met de holle hand geschept, zich te vergasten; naauwelijks zaten anderen in de boomen, om 't hart aan de saprijke vruchten op te halen, of daar daverde, uit eene mengeling van rook en vuur, hun 't doodelijk ‘welkom!’ toe eener wèlgewapende en talrijke bende Guerillaas, op de hoogten gelegerd. De soldaten vlogen naar hunne geweren, de verschrikte monniken poogden te ontvlug-

[p. 580]

ten, maar de Kolonel deed hen goed bewaken, terwijl hij aan de spitse der zijnen op den vijand afging. Na een hardnekkig gevecht waren de hoogten schoon geveegd, en daar vond men de verspreide deelen van vier Fransche grenadiers, in hunne uniformen, tusschen planken gebonden en.... doorgezaagd. Dolle woede overmeesterde de soldaten bij dat schouwspel, en welhaast waren verschillende geweertrompen op der monniken borst gerigt. Met moeite verhinderden de officieren het volk om hen van kant te maken. Zij vroegen den Maarschalk om bevelen.

- Schiet ze maar dood! - antwoordde deze, verbitterd door de wreedheden der vijanden, wier afgrijselijke herhaling wederkeerig, meer en meer, alle menschelijkheid uitwischte.

Nu werden de monniken naar de berghoogte gevoerd, waar de overblijfselen lagen der vermoorde grenadiers. De officier met de uitvoering van het vonnis belast, gebood hen te knielen; maar juist kwamen van de andere zijde eenige soldaten terug, die den vijand nog verder hadden nagezet, en voerden in hun midden een derden monnik, dien zij ontmeet en gegrepen hadden, en in wien de twee anderen hunnen Prior herkenden. Zij riepen hem aan, om van hunne onschuld te getuigen, en smeekten de Franschen naar hem te hooren, en zich niet te bezoedelen met hun onschuldig bloed.

De Prior bezwoer den bevelhebbenden officier om de voltrekking van het doodvonnis te schorsen, tot dat hij met den Maarschalk zou gesproken hebben.

De Maarschalk ontving hem, maar gansch niet bemoedigend.

- Wij weten 't, Eerwaarde! hoe gij uwe schapen leidt. Gij leert hen tot moorden aanhitsen! En denkt gij nu genade te krijgen voor de leeraren van moord en onmenschelijkheid? - Uwe lekebroeders zijn verraders en zullen als verraders gestraft worden.

- Verraders! - riep de Prior uit, zijne oogen ten

[p. 581]

hemel slaande - Broeder eugenius is onze kok; een verwonderlijk bekwame, onovertrefbare kok, die nooit anders gedood heeft dan kuikens. - En Broeder josua heeft zijns gelijken niet in 't herstellen en vernissen der fraaije schilderijen van ons klooster.

Dat gezegde maakte den Maarschalk oplettend, en zachtmoediger.

- Zoo, zoo, vader! heeft uw klooster zulke fraaije schilderijen?

- De schoonsten van Spanje en van de geheele wereld! - riep de Prior met geestdrift uit.

- Nu - hernam de Maarschalk - ik begin te begrijpen, dat gij van eene goede tafel houdt, daar gij aan uwen kok zoo gehecht zijt, en dat vind ik niet kwaad.

De Prior begon iets geruster te worden.

- Om Broeder eugenius te redden zou ons niets te lief zijn, Heer Maarschalk!

- Waarlijk? - En van welke meesters zijn uwe stukken? van velasquez? van alonzo cano?...

- Gij noemt den besten niet, Monseigneur! - sprak de Prior, met kennerstrots - maar laat ons spreken van mijne ongelukkige broeders!

- Hebt gij dan waarlijk ook murilloos?

- De bewonderenswaardigste van alle murilloos. De Ontvangenis; eene verhevene Compositie; een stuk dat bijna niets geleden heeft, en wel een provincie waard is. Maar ik bid u, Monseigneur! spreken wij van mijne ongelukkige broeders!

- Ik bewonder de murilloos niet minder dan gij, mijn waarde! en ten bewijze daarvan ben ik gereed die schilderij van u te koopen. Bepaal gij-zelf den prijs.

De Prior trad twee schreden achteruit; verontwaardigd en ontroerd alsof de Franschman hem een verbond met Zijne helsche Majesteit had voorgesteld.

- Verkoopen? - Dat onsterfelijke doek! De eer van ons klooster! De glorie van Spanje! - Nooit! Nooit!

[p. 582]

Dat zou eene hemeltergende misdaad zijn. Maar ik sta niet hier om koopmanschap met onze heilige schilderijen te drijven! Laat mij u spreken over mijne ongelukkige broeders!

De Generaal hernam met gestrengheid.

- Dat zijn verraders, Eerwaarde! Ik herhaal 't u, en ik zou eene onverantwoordelijke daad doen, als ik hen vrij liet.

- Zijt gij dan onverbiddelijk?

- Even als gij, Eerwaarde vader! - Als gij weigert mij die murillo te verkoopen....

- Maar een Vorst heeft er honderd duizend francs voor geboden, en wij hebben ze geweigerd.

- Welnu, ik, die maar een soldaat ben, ga verder en bied u tweemaal honderd duizend francs.

Een glimlach plooide het gelaat des Priors. Met twee maal honderd duizend francs kon hij een vleugel van 't klooster, die onlangs was ingestort, herbouwen; kon hij 't geheele klooster vernieuwen; kon hij....

- Gij neemt ze aan? - hernam de Maarschalk - Dat is dus eene afgedane zaak. Ik zal over de middelen denken om die som te vinden. Laten wij thans over uwe verraderlijke broeders spreken.

- Gij schenkt hun het leven!?

- Met genoegen; maar op ééne voorwaarde.

- o, Wij nemen die blindelings aan. Wat is de voorwaarde?

- Een losprijs ten voordeele van mijne soldaten. Zijt gij op de kookkunst van broeder eugenius gesteld, ik stel er niet minder prijs op, dat mijne soldaten, die op uwe scherpe rotsen hunne zolen verslijten, goede schoenen hebben.

- En hoe groot moet de losprijs zijn? - vroeg de Prior zuchtend - Gij zult in aanmerking nemen, waarde Heer Generaal! dat wij arme bedelmonniken zijn.

- Ik heb daar reeds aan gedacht toen ik u twee maal honderd duizend francs voor dien murillo bood,

[p. 583]

en van mijnen kant vraag ik als losprijs geen centime méér dan dezelfde som, voor uwe twee verraderlijke broeders.

De Prior liet het hoofd op de borst vallen, en slaakte een diepen zucht; maar eenige uren later lag de Ontvangenis van murillo, goed ingepakt, in een der legerwagens van de Fransche kolonne. De twee monniken herkregen hunne vrijheid, en de twee maal honderd duizend francs werden inderdaad onder de officieren en soldaten der gelukkige kolonne verdeeld.

De Prior noodigde den Maarschalk ten maaltijd in het klooster, om over de talenten van broeder eugenius te kunnen oordeelen; doch de Maarschalk bedankte hem lagchend voor zijne vriendelijkheid:

- Ik zou vreezen - sprak hij - als ik van zijne geregten proefde, er berouw van te hebben, dat ik hem u voor zulk een spotprijs heb afgestaan.