Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1852

Bijdragen tot eene levensschets van Jan Schouten, Scheeps-bouwmeester en Houthandelaar te Dordrecht enz. enz. Te Hoorn, bij P.J. Persijn. 1852. In gr. 8vo. 21 bl. f :-20.

Met deze bijdragen wordt zeker velen in den Lande eene dienst gedaan. Ook wij hebben 't genoegen gehad den te vroeg ontslapen waardigen Bouwmeester, Handelaar, Industriëel, Dichter en Kunstverzamelaar te kennen, doch 't was maar van verre; - wij waardeerden hem hoog, doch wisten niet anders van hem, dan dat hij beminnelijk was in den omgang, zacht van aard, kiesch in gedachten, rond in woorden, een vriend van de menschen, zorgvuldig voor hen die van hem afhingen - maar van zijne familie, van zijn leven en doen, van zijn gewigt in de stad en 't gewest van zijne geboorte en inwoning, van zijne werken en verzamelingen wisten wij niets, en in dat zelfde geval zullen er velen zijn. Over een man als hij, die onder de eerste scheepsbouwmeesters werd geteld, die, rijk door handel en nijverheid, om zijn werkvolk aan den gang te houden, schepen op stapel durfde zetten voor eigen risico, die een dichtwerk geschreven heeft, hetwelk in onderscheidene talen is overgezet, en, ofschoon van burgerlijke afkomst en aan den burgerstand gehecht, bekleed werd met den hoogsten rang in de voornaamste Nederlandsche Afdeeling eener Wereldmaatschappij aan de broederliefde geheiligd, en die vereerd werd met de vriendschappelijke genegenheid van Prins frederik der Nederlanden, zal wel een boekdeel zijn vol te schrijven. De stof is dan ook met 't geen hier geleverd wordt volstrekt

[p. 412]

niet afgewerkt, veel minder nog uitgeput, maar in afwachting, dat òf de Schrijver-zelf van deze Bijdragen, òf eenig ander begaafd man, iets volledigs over den waardigen jan schouten te zamen stelle, heeft men alle reden om zich over de voorloopige Levensschets, in deze brochure vervat, te verheugen. Het kleine geschrift, welks vloeijende, warme stijl niet uit de pen maar uit het hart is gekomen, strekt reeds, door de vele loffelijke daadzaken waarvan 't gewaagt, den ontslapen verlichten burger en ijverigen menschenvriend tot een waardig gedenkteeken. Als zoodanig bewaren wij 't, en bevelen 't zijnen vereerders aan. Eene enkele bladzijde willen wij er uit mededeelen, tot eene proeve van den inhoud en den stijl. Wij kiezen daartoe het volgende, van de bladz. 6 en 7: - ‘Voegt men hierbij zijne betrachting van liefdadigheid, - ja, wel in navolging van zijn geslacht, dat daarvoor bij Dordrechts armen in zegenend aandenken blijft - maar ook uit aandrift, zoo zal men bevroeden, dat jan schouten te Dordrecht een' beduidenden invloed had, ook dan, wanneer politieke gebeurtenissen den geest van den minderen stand - mogen wij dien eens zoo noemen - tot verkeerdheden zouden hebben doen overhellen. Bij zulke gelegenheden wist hij zijn werkvolk en velen, die des winters en in kommervolle tijden door hem en zijne familie werden beweldadigd, ten goede te leiden; ja dienstbaar te maken tot handhaving van orde en wet, tot bescherming van have en goed, van bejaarden en kinderen. Immers, dat ondervond Dordrechts goede Gemeente ten jare 1813, 1830 en in verdere gewigtige en hagchelijke jaren. De redding des Vaderlands, de herstelling van de Dynastie van oranje was zijne zucht, zijn verlangen, zijn doel. Daartoe werden geene gevaren overwogen, geene opofferingen afgemeten.’

En daaronder staat in eene noot:

‘Hij redde in 1813 het leven van den Luitenant ter zee maas, Adjudant van den Admiraal kikkert, door den Luitenant aan de handen van het Rotterdamsch gemeen

[p. 413]

te ontrukken, en in 1832 of 33 schonk hij den Lande een barkschip, om als zinkschip te dienen op de Schelde. - Vóór den jare 1813, tijdens de Fransche overheersching kocht hij, met zijne moeder, Mevrouw de Weduwe schouten, den schipper en knecht van het zijner familie toebehoorende pleizierjagt, vrij van de Conscriptie, door voor elk een remplaçant te stellen.’

Dit zij genoeg om den man en deze Bijdragen eenigzins te doen kennen en waardeeren.

c.