Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1852

Proeve van een ontwerp van wet op het beleid der Regering in Nederlandsch-Indië, met eene daarbij behoorende memorie van toelichting; door Mr. A.A. van Vloten. Tweede herziene uitgave. Te Amsterdam, bij J.M.E. Meijer. 1851. In gr. 8vo. XII en 120 bl. f 1-40.

Na de eerste uitgave van dit werk heeft de Schrijver hetzelve herzien, aangevuld, besnoeid; veelal ten gevolge van bedenkingen daartegen door andere Schrijvers in het midden gebragt; soms ook naar aanleiding van latere opmerkingen, welke hem noopten zich zoo veel mogelijk tot hoofdbeginselen te bepalen, en het overige aan nadere regeling over te laten. Dit stelsel heeft zijne groote en eigenaardige voordeelen; vooral wanneer de nadere regeling aan de wetgevende magt is overgelaten; maar, waar, gelijk hier het geval is, al wat niet in het ontwerp wordt vervat, in den regel door de uitvoerende magt alleen zal worden vastgesteld en verordend, - daar mag men wel goed toezien, dat de beginselen-zelve niet worden ter zijde gesteld. Bij voorbeeld, wanneer Art. 2 van des Schrijvers ontwerp zegt: ‘De toelating en de uitzetting, zoo van Nederlanders als vreemdelingen, Europeanen of van Europesche afkomst zijnde, geschiedt volgens voorschriften, daaromtrent bij Koninklijk Besluit vast te stellen’, - dan gelooven wij, dat hier te weinig aan het Reglement, te veel aan het Koninklijk Besluit is voorbehouden. Het is waar: het beginsel, dat toelating en uitzetting niet vrij zijn, maar geregeld moeten worden, is in het ontwerp opgenomen; doch daarnevens behooren in het reglement-zelf waarborgen gesteld te

[p. 360]

worden, die verhinderen, dat de latere regeling niet in een onbetoomd despotisme ontaarde.

Over dit ontwerp zullen wij, nu het ontwerp van wet der regering is bekend geworden en openlijk wordt beoordeeld, niet veel zeggen. Waar het geene politieke regten betreft (omtrent welke de Schrijver niet zeer vrijgevig schijnt te zijn), komen er vele bepalingen in voor, die tot het welzijn der Oost-Indische bezittingen zouden kunnen bijdragen.

En het is vooral uit dit oogpunt, dat het werk des Schrijvers lof verdient: zijne breede memorie van toelichting opent een wijd veld voor zedelijke en stoffelijke verbetering; gelijk hij in het nieuwe toevoegsel bij de oude voorrede ook erkent en waarschuwt, dat men niet van het nieuwe regerings-reglement op zich-zelve, maar van een beter stelsel van bestuur verbetering wachten moet. ‘Men wane echter niet, dat een nieuw beleid op de regering in Nederlandsch Indië, op zich zelf genomen, eenige verbetering zal aanbrengen. Zoo min als onze tegenwoordige Grondwet dat voor Nederland heeft gedaan, zal zulks voor Indië het geval zijn. Het is slechts eene meer zuivere bepaling van het punt van afvaren; indien de geest het levenlooze ligchaam niet bezielt, is er nog niets gedaan. Meer veerkracht bij de natie, minder vrees om den waren toestand van zaken onder de oogen te zien, dit alles is noodig om van Nederlandsch Indië te maken, wat het voor Nederland kan en moet worden......Men bestede eenige der millioenen, die Indië jaarlijks afwerpt, tot verbetering der middelen van gemeenschap te water en te land; men verbetere het stelsel der zoogenaamde landduiten; men heffe alle hinderpalen op, die handel en nijverheid in den weg staan, en de gezegende gevolgen zullen zich niet laten wachten.’ enz.

Het ontwerp beslaat 38 bl.; de memorie van toelichting 50 bl. Eene bijlage bevat het thans bestaande regerings-reglement en maakt de vergelijking dus gemakkelijk.