Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1852

Handboek voor de vrienden der Zendingszaak, ten gebruike bij het houden en bijwonen der maandelijksche bedestonden voor de uitbreiding des Christendoms. Naar het Hoogduitsch. Door A. Rutgers van der Loeff, Theol. Docl. en Pred. te Leyden. Te Leyden, bij C.C. van der Hoek. 1851. In gr. 8vo. XVI en 386 bl. f 3-75.

Reeds menig werk over de heilige zaak der Christelijke Zending is in dit Tijdschrift aangekondigd, en wij verheugen ons ook nu van dit Handboek te kunnen spreken. Als wij ons niet bedriegen is het tweede Stuk er van reeds in het licht verschenen, doch wij hebben er te vergeefs naar uitgezien. Wij willen de aankondiging, van dit wachten niet langer afhankelijk stellen. Het werk is te belangrijk, om lang onvermeld te blijven; want het verdient eene plaats naast de voortreffelijke redevoeringen van hoffmann.

Onze eeuw levert vreemde contrasten op. Men ziet hetzelfde gebouw te gelijker tijd afbreken en optrekken, en in hetzelfde geslacht sporen van afgeleefde uitputting naast proeven van ontwakende jongelingskracht. Op dezelfde plaats, waar men het Christendom voorstelt als een middeleeuwsch bouwstuk, vervallen en verbrokkeld als de ridderkasteelen aan den Rijn, gaan, luid en verkwikkend, stemmen op tot Evangelisatie der millioenen van heidenen. Misschien verbeidt ook hen een Christelijke middeltijd. Wij gelooven evenwel, dat in dezen zin de middeleeuwen zullen voortduren, tot eenmaal de laatste komt, waarin de christus zal verschijnen in Zijne heerlijkheid.

De zaak der Zending is bij velen nog niet tot heldere bewustheid gekomen. Onze voorouders hebben in dit werk der hoogste liefde geene groote verdienste verworven. De oorspronkelijke roeping van het Protestantismus echter was ook meer 't bestrijden der dwaling in, dan

[p. 290]

't uitbreiden der waarheid buiten de Kerk. Slechts uit Rome gingen de Heiden-boden naar het Oosten en Westen. Maar eindelijk opende de Zending uit Hernhutt de oogen, en men schrikte van de duisternis rondom.

Nog geene zestig jaren bestaat in ons Vaderland het Zendelingsgenootschap. De Kerk heeft het niet opgerigt; vrome leeraren en gemeenteleden sloegen broederlijk de handen ineen. Helaas, zij stonden bijkans eenzaam en aan zich-zelven overgelaten. Hoe lang duurde het niet, eer dit Genootschap de algemeene aandacht trok? In hoe vele Gemeenten worden nog de bidstonden schraal bezocht? Ligt dat in gebrek aan liefde? Wij durven het niet beantwoorden. Of ligt 't aan gemis van belangstelling? Dat zeker ja, en dat gemis komt voort uit onkunde. Wordt deze weggenomen, dan zal de zucht ontwaken, om op het altaar der liefde zilver en gebed te offeren. De profetische verschijning van gutzlaff in Europa en in ons Vaderland heeft de vraag tot veler hart gebragt: wat is het Zendingswerk? en waarom heb ik er nog geen deel aan genomen? - Van vele zijden wordt op het eerste gedeelte der vraag antwoord gegeven; zal het tweede nu onbeantwoord blijven?

Onder de onmisbare geschriften voor elk, die zich in deze aangelegenheid op de hoogte van den tijd wil plaatsen, behoort, buiten allen twijfel, het te Caln uitgekomen Zendingsboek. De Leydsche boekverkooper van der hoek deed er wèl aan, dit werk als een Handboek in het Nederduitsch uit te geven, en wij danken de Heeren rutgers van der loeff en herson, dat zij de taak der vertolking zoo loffelijk hebben volbragt.

Vragen onze lezers: wat zij in dit Handboek zullen vinden? Ds. rutgers van der loeff antwoordt hen: ‘Eene zoo veel mogelijk beknopte en juiste beschrijving van de aardrijkskundige gesteldheid, den Staatkundigen toestand, de heerschende zeden en gewoonten, de godsdienstige denkbeelden en gebruiken enz. van ieder land en volk, waar de Zendings-arbeid tot dus ver is beproefd en nog wordt voortgezet; mitsgaders eene korte geschiedenis dezer pogingen, inzonderheid gedurende de laatste

[p. 291]

zestig jaren, met opgave der voornaamste posten en Zendelingen en andere belangrijke bijzonderheden.’

Bij de lezing zal men toestemmen, dat er gegeven is wat er beloofd werd. Inderdaad, wij hebben hier eene Godsdienstig-zedelijke wereldkaart voor ons. Zelfs uit dit oogpunt - het werk overtuigt er ons van - is de Zending nuttig en voordeelig geweest, om volken en landen te leeren kennen, die aan den blik des handels, of van het Europesche Staatsbelang ontsnapten. Wil men daar eene proeve van; men volge in het Handboek met aandacht de togten door West-, Zuid- en Oost-Afrika. Maar nog meer boeit ons de beschrijving dier volken, en de opöfferingen van zoo velen, die hier kwamen sterven, om het leven in christus op te wekken.

Men moet deze eerste Afdeeling lezen en vergelijken met de redevoeringen, van welke wij straks spraken, en men zal liefde krijgen voor eene zaak, door geene eerzucht te weeg gebragt, waarbij ook niet naar eerelinten wordt gevraagd, maar die der menschheid voor tijd en eeuwigheid zegen brengt.

De tweede Afdeeling maakt ons bekend met den arbeid, de inspanning en de zelföpöffering van vele wakkere mannen uit Engeland en Amerika, en ook uit de bekeerde Joden, in de gewesten waar de Koran voor het grootste gedeelte der bevolking het godsdienstig wetboek is. Zij geleidt ons naar Griekenland, de Barbarijsche Staten, en het Turksche Rijk. Wij merken met genoegen op, welk eene zorg er besteed wordt aan de verwaarloosde Christenen in die gewesten, en hoe gunstig men er werkt op de Israëlieten, die eenmaal bij de Moslemim een toevlugt zochten, tegen de woede der Christenen, die, toen zij hen niet konden bekeeren, de handen aan het zwaard der vervolging sloegen.

Met belangstelling zal men zien hoe de Zending voortgaat in Klein-Azië, waar het licht des N.V. eens zoo hoog aan den hemel stond; in Syrië en Palestina, waar de Jood als op het puin des tempels weeklaagt, en vele Christenen in hunne verdrukking zóó diep gezonken zijn, dat zij van het Christendom niet veel anders behouden

[p. 292]

hebben, dan de steenen gedenkstukken, die zij afgodisch eeren. Wat wij van de Zendelingen in Mesopotamië, Arabië en Egypte vernemen, getuigt meer van hunne moed en volharding, dan van rijke vrucht op hunnen arbeid. Ofschoon wij gaarne de laatste zien, schatten wij er toch het werk niet naar; want het is zwaarder onder teleurstelling en tegenwerking dan onder toejuiching te arbeiden en te volharden. Met eerbied zal men de onvermoeide pogingen der Broedergemeente onder de Tartaarsche volkstammen in het Russische rijk gadeslaan, en het met den Schrijver beklagen, dat de Russische Kerkelijke Staatswet hunnen ijver de gunstige gevolgen afsnijdt. Wij weten het, dat wij aan de Zendelingen de nieuwere kennis van de Nestoriaansche volkstammen in Kurdistan te danken hebben.

De derde Afdeeling verplaatst ons in de heidenwereld, die op eeuwenheugende beschaving roem draagt. Leert de kennis des zwartgekleurden Afrikaans, op welk een standpunt de mensch in den natuurstaat verkeert, de nadere kennismaking met het beroemde volk van Voor-Indië getuigt, dat beschaving buiten het Christendom den mensch noch verheft, noch verëdelt. Men behoeft slechts den toestand der Heidenwereld gade te slaan, om de bede te uiten: ‘Onze Vader, Uw Rijk kome!’ en te gelijk de behulpzame hand te bieden aan die menschenvrienden, welke zich aangorden en opmaken om het ware licht te ontsteken in de duisternis, en het valsche licht des bijgeloofs te verduisteren.

Ons bestek laat ons niet toe den inhoud op te geven van de hoogst belangrijke mededeelingen des Schrijvers over Hindostan, Ceylon, Achter-Indië, den Indischen Archipel, China, Japan en Siberië. Maar wij vertrouwen, dat elk die er prijs op stelt deze volken te leeren kennen, wier geschiedenis, godsdienst, zeden en gebruiken de aandacht der Westersche volken overwaardig zijn, zich het werk zal aanschaffen. Met verlangen zien wij uit naar het slotgedeelte, terwijl wij hopen, vele getallen en jaartallen, die fautief gesteld zijn, verbeterd te zullen zien, omdat zoo menigeen niet in staat is ze zelf te verheteren.

[p. 293]

Wij verblijden ons met het hezit van dit werk, dat de geschiedenis behelst van den aanbrekenden dag des heils in het Morgenland. Dit weten wij, vermits wij weten, dat de zon als zij het Oosten purpert, tot het Zuiden klimmen zal. Het Evangelielicht zal er eens met volle klaarheid schijnen, en het Kruis zal zegevieren, ook zonder ons toedoen, maar die er toe hijdraagt, vergadert ook voor zich-zelven eenen schat.

h.

j.h.s.