Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1852

A.V. Michiels. De toestand van Sumatra's Westkust in 1848. Te 's Hertogenbosch, bij Gebr. Muller. 1851. In gr. 8vo. 67 bl. f :-60.

De Schrijver is een man geweest, die het Vaderland steeds met eere heeft gediend. Na in militaire betrekking van trap tot trap te zijn opgeklommen, werd hij in Mei 1837, Luitenant-Kolonel, tot Militair Kommandant van Sumatra's Westkust benoemd, doch reeds een half jaar later, Kolonel, tot Civiel en Militair Gouverneur der Nederlandsche Bezittingen aan die kust bevorderd. In deze eervolle en hoogst gewigtige bediening zag hij zich een aantal jaren gehandhaafd. Bij den aanvang van 1849 werd hem het Bevelhebberschap over het Indische leger opgedragen, tot tijd en wijle de Luitenant-Generaal Hertog bernard van Saksen-Weimar-Eisenach, bij zijne komst in Indië, het kommando zou kunnen aanvaarden. Als zoodanig werd hij aan het hoofd der Nederlandsche strijdkrachten op Bali, tusschen den 24 en 25 Mei 1849, bij een nachtelijken aanval des vijands te Kasoemba, doodelijk gewond, en blies weinige uren later den adem uit. Zie-

[p. 222]

daar eene vlugtige levensschets van den Generaal-Majoor andreas victor michiels. In de kracht zijns levens was hij, gedurende ruim elf jaren, Civiel en Militair Gouverneur van Sumatra's Westkust, en elk die weet in welke onrustige tijden Sumatra's binnenlanden en bovenlanden, bij zijne komst verkeerden, zal gaarne erkennen, dat dáár lauweren waren te oogsten, en dat hij er die ook gewonnen heeft. Michiels heeft vooral die streken gemaakt tot schouwplaatsen van schoone, heerlijke wapenfeiten, na zich ook vroeger op Sumatra en, gedurende den oorlog tegen diepo negoro, op Java roemrijk te hebben onderscheiden.

Het was geenszins te verwachten, dat een man, die, in een zoo belangrijken werkkring, zoo veel eere hehaalde, en wiens verrigtingen door zoo velen aan groote bekwaamheden werden toegeschreven, onaangevochten zijnen weg zou hebben kunnen bewandelen. - De Heer h. Ridder de stuers, Oud-Resident en Milit. Kommandant van Sumatra's Westkust enz., vatte in 1844 de pen op, om de beschouwing, vervat in den Militairen Spectator, over de militaire gebeurtenissen op Sumatra, te beantwoorden, ten einde de maatregelen door den Luitenant-Kolonel elout, en anderen genomen, in de behartiging van Nederlands belangen op Sumatra, te gispen en af te keuren. Vergissen wij ons niet, dan was destijds de Heer Raad van Indië elout reeds overleden; maar de Generaal Majoor michiels kreeg naauwelijks kennis aan dat Couranten-artikel (Arnhemsche Courant van 8 Sept. 1844), of hij achtte zich verpligt, hetzelve toe te lichten, opdat het publiek in staat mogt gesteld worden ‘zich een eigen denkbeeld te vormen.’ Hij deed dat van Padang uit, op den 20 Mei 1845. In 1846 kwam het stukje in 't licht onder den titel: ‘Neêrlands Souvereiniteit over de schoonste en rijkste gewesten van Sumatra. - Onder dagteekening van den 16 Julij 1846 trad de Heer h. Ridder de stuers daar tegen te velde, in een uitvoerig artikel, in de Nieuwe Rotterdamsche Courant van den 25 Julij 1846 geplaatst. - Op zijne beurt lokte dit schrijven wederom uit, eene beantwoording

[p. 223]

van den Heer michiels, die in 1848 in Nederland zou zijn ter perse gelegd, ware het niet geweest dat de Generaal-Majoor michiels gemeend had, zich aan de inzigten des Gouvernements, omtrent de ‘beantwoording van dagbladartikelen, door 's Lands ambtenaren,’ te moeten onderwerpen. Die beantwoording bleef derhalve onuitgegeven: maar, zoo lezen wij in het voorberigt, gedagteekend Padang Januarij 1851, ‘vermits thans de zelfde denkbeelden, die in het gemeld artikel voorkomen, op nieuw zijn opgenomen in het werk van den Heer de stuers, ten vorigen jare, door den Hoogleeraar p.j. veth, te Amsterdam uitgegeven.’ (De vestiging en uitbreiding der Nederlanders ter Westkust van Sumatra, door den Generaal-Majoor Jhr. h.j.j.l. ridder de stuers), ‘achten wij het dienstig, daartoe (de uitgave) alsnog over te gaan.’

‘De waarde,’ - heet het verder in dat voorberigt, ‘die men in Nederland aan dat nieuwe voortbrengsel der pen, van den Heer de stuers, schijnt te willen hechten, kan vooral worden toegeschreven aan de onbekendheid, waarin het publiek steeds gehouden is, ten aanzien van den vooruitgang, dien verbeterde instellingen van het bestuur aan landbouw en handel op Sumatra's Westkust hebben gegeven. Deze onbekendheid is, naar ons inzien, op nieuw versterkt geworden, door het artikel van 25 Julij 1846 onbeantwoord te laten, en welligt kan ook daardoor de Heer de stuers zijn aangemoedigd, om zijne verkeerde beschouwingen der zaken van Sumatra, en zijne onkiesche aanranding van het karakter eens te vroeg aan 's landsdienst en aan de welvaart onzer bezittingen roemvol ontrukten mans, in eene meer uitgebreide beschrijving te verspreiden.’

Hiermede is, zoo wij meenen, de lezer op de hoogte gebragt, op welken hij, zonder verdere inlichting noodig te hebben, het aangekondigde werkje kan in handen nemen. De lezing is onmisbaar voor hen die het gemelde belangrijke, ofschoon dan ook eenzijdige, geschrift van den Ridder de stuers hebben gelezen, dewijl daarin dikwerf sprake is van den Generaal michiels en van het

[p. 224]

door hem op Sumatra gevolgde stelsel. Maar, ook zonder de brochure in betrekking tot dat uitvoerige werk van den Heer de stuers, te beschouwen is hare lezing en overweging op zich-zelve belangrijk. Die brochure, door de vrienden van den overleden Generaal michiels uitgegeven, behelst zelfs eenigermate het voor en tegen, want op blz. 55 ontmoeten wij, als bijlage, het stuk door den Ridder de stuers, onder dagteekening van den 16 Julij 1846, aan de Redactie van de Nieuwe Rotterdamsche Courant ingezonden. Men zal dus wél doen, eerst de Bijlage te lezen, en dan hetgeen door den Generaal michiels daarop tot antwoord was bestemd. Dan zal men inzigt krijgen in het Civiele beheer, en in de Militaire maatregelen van den man, die van 1857 tot 1849 Gouverneur van Sumatra's Westkust is geweest. Het spreekt van zelf, dat wij de beschouwingen van de stuers of van michiels niet in behandeling kunnen nemen of ter toetse brengen. Wij moeten dit aan den lezer overlaten, en eindigen onze opgave met den Padangschen vrienden van den Generaal michiels dank te zeggen voor de uitgave dezer Memorie, omdat wij daardoor een vollediger overzigt erlangen van hetgeen op Sumatra is verrigt en geschiedt.

l.