Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1852

De Revolutie, hare oorzaken, gevolgen en geneesmiddelen; geschreven voor hoogere en lagere standen, door S.C. Kapff, Deken te Herrenberg in Wurtemberg. Als bekroonde Prijsverhandeling uitgegeven door het Centrale Committe voor de binnenlandsche Zending van de Duitsche Evangelische Kerk. Uit het Hoogduitsch. Te Amsterdam, bij J.C. Spijker, Az. 1851. In kl. 8vo. 204 bl. f :-90.

Wij kunnen best begrijpen, dat een Godsdienstig Ge-

[p. 164]

nootschap, hetwelk de innere Mission, dat is, eene zorgvuldige en getrouwe Evangelie- en zede-prediking onder alle, bijzonder onder de mindere standen, met getrouwheid voorstaat, in Junij 1849 in het hart van het veel bewogen Duitschland eene Prijsvraag heeft uitgeschreven, met het doel om een nuttig geschrift uit te lokken, waarbij, van een Evangelisch-Christelijk standpunt, met vermijding van Staatkundige partijklenr, de algemeene vragen van den dag in helder licht moesten worden gesteld, ‘om den geest van zedelijke verwarring tegen te gaan, die, naar den inhoud der dagbladen, met betrekking tot de grondslagen van het maatschappelijk leven gebleken was de heerschende te zijn.’ Wij kunnen ook best begrijpen, dat de benoemde Commissie van onderzoek het antwoord van den Deken kapff als het beste van de twee-en-dertig ingekomen stukken - maar zeker toch niet geheel aan het doel beantwoordende - den tweeden (niet den eersten) prijs heeft waardig gekeurd. Maar wij kunnen niet begrijpen, welk heil men er in gezien heeft dit, werkje voor ons Land en voor onze Natie juist woord voor woord le vertolken; immers had men dit met een geest des onderscheids moeten doen: weglatende wat geheel Duitsch, aanvullende wat Nederlandsch was. Het boekje-zelf getuigt van eenen vromen zin, van de beste bedoelingen, maar ook van zekere bekrompenheid en gebrek aan algemeene, vooral ook aan Staathuishoudkundige kennis. Wil men van het laatste een bewijs, zie dan slechts bl. 21 en volgg, waar, onder deren, als oorzaken van toenemende armoede genoemd worden: het afschaffen der gilden; te veel vrijheid in de nijverheid: gebrek aan belasting op eenige takken van nijverheid, enz. Ongepast komt ons voor de mededeeling van het godslasterend lied van Duitsche Communisten, bl. 131, hetwelk, zelfs niet om het afschuwelijke er van aan te toonen, gedrukt moest zijn.

Wil men overigens eene proeve van de Evangelisch-Christelijke rigting, waarin dit boekje geschreven is? men zie b.v. bl. 148 en volgg., waarvan wij ten besluite het volgende overnemen: ‘Ook zal men tot de overtui-

[p. 165]

ging gekomen zijn, dat er iets gewigtigers bestaat dan het twisten over geloofsstellingen, over de hooge waarde van de eene gezindheid boven de andere, over de vormen van bestuur. Eene gezonde geloofsleer is noodzakelijk; en hoe meer die volgens den Bijbel is, des te beter, en hoe meer door wetenschap en kerkelijke overeenstemming bevestigd, des te verblijdender; maar het moet het hoofddoel van elke leer zijn, om het leven beter en gelukkiger te maken. Eene levendige vroomheid, die zich in de getrouwe vervulling van iedere pligt kenmerkt, is beter dan dorre orthodoxie. Bij alle regtzinnigheid ontbreekt het dikwijls aan het ware geloof, dat namelijk, hetwelk werkzaam is door de liefde, hetwelk al wat slecht en laag is wederstaat, elke edele, onbaatzuchtige bedoeling daarentegen aankweekt.....Dat moesten zoowel Lutherschen en Gereformeerden, als Evangelieschen en Katholijken bedenken. Eer zij hunne twistpunten over leer en kerk beslisten, moesten zij er naar streven om hunne leerstellingen, zoo naauwkeurig mogelijk, naar het Woord van God in te rigten, en ze dan met alle middelen, die de Christelijke liefde en de Christelijke wijsheid aan de hand geven, levendig werkende onder het volk in te voeren, ten einde het te vormen naar de grondstellingen van het praktische en levendige Christendom, welks hoogste doel algemeene menschenliefde en volmaking van alle menschen naar het beeld van God is.’

Onder de middelen ter bestrijding van revolutie en armoede zijn dan ook die, welke uit een Christelijk oogpunt door den Schrijver worden voorgedragen, wel de meest en best uitgewerkte.