Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1852

Reis door den Indischen Archipel, in het belang der Evangelische Zending, door L.J. van Rhijn, Afgevaardigde

[p. 130]

van het Nederlandsche Zendelinggenootschap. Met Platen en Kaarten. Uitgegeven ten voordeele van dat Genootschap. Te Rotterdam, bij M. Wijt en Zonen, Drukkers van het Nederlandsche Zendelinggenootschap. 1851. In gr. 8vo. XX en 655 bl., de Bijlagen 28 bl. f 7-:

(Vervolg van bl. 196, in den Jaarg. van 1850.)

Na lang opönthoud is eindelijk het reisverhaal van den voormaligen Inspekteur onzer Zendingsposten in den Oostindischen Archipel gelukkig voltooid. Ons verslag weder opvattende, vinden wij hem aan boord van een oorlogsschoener-brik, en beklagen hem op den vervelenden togt naar Menado, in het gezelschap van eenen niet aangenamen Kommandant. Doch gelijk zijn onderhoud ons onder het lezen niet verveeld heeft, zal ook, hopen wij, zijn verblijf op dien bodem niet vruchteloos zijn geweest. Moge hij den ruwen doch goedwilligen zeeman zijn onbedacht dagelijksch ‘gebed om verdoemenis’ voor goed afgeleerd en, daarentegen, de ‘bede om behoudenis’ in het hart gegrift hebben! Van rhijn besteed zijn tijd aan boord met ons de zeden en gebruiken der Alfaeren te schetsen, en een geschiedkundig overzigt te geven van den vroegeren staat der zending op Menado.

Met innig genoegen zal men het wedervaren en het gedrag van van rhijn in de Menehasse van Menado vernemen. Wij verblijden ons, dat zijn verblijf aldaar zegenvolle vruchten gedragen heeft. Wel is er veel, dat ons beschaamt, als wij van hem hooren, hoe het zedeloos gedrag der Europesche Christenen de uitbreiding van het Christendom belemmert. Dat is een droevige bevestiging van het somber woord, door een onzer Vertegenwoordigers in de Tweede Kamer uitgesproken: ‘Dat wij eerst ons-zelven bekeerden!’ - Waarom het niet beproefd? Maar dat dit nagelaten wordt, geeft ons nog het regt niet, en evenmin geeft Staatkundig belang ons het regt, om de verkondiging van de boodschap des heils in onze Oost-Indische bezittingen af te breken. Wij zullen die bezittingen door de verkondiging van het Evangelie

[p. 131]

niet verliezen, maar licht en beschaving zullen er grooter worden, naarmate hunnen volken 't talrijker en ijveriger zullen aannemen.

Het Zesde Hoofdstuk bevat het naïf verhaal van eenen zeetogt, die niet voorspoedig was, maar vruchtbaar werd door van rhijns leerzamen omgang met het scheepsvolk. Zijn historische blikken op Ambon zijn lezenswaardig. Men zal hem gewis ook dankbaar zijn voor de levensberigten, hoe kort dan ook, van de Ambonsche Zendelingen.

Nog welkomer zijn ons de mededeelingen betreffende de kweekschool voor inlandsche meesters op Ambon. Aan die heerlijke stichting heeft Nederland groote verpligting, en zij strekt den onvermoeiden roskott tot eene onverwelkelijke eer.

De reis naar Timor verlevendigt van rhijn door het mededeelen van de niet gunstige lotgevallen der Timorsche zending en van hare Zendelingen; en het verslag van zijn bezoek op de beide eilanden, Timor en Rotti, doet de hooge waarde der Christelijke zending aldaar levendig uitkomen,

Een geruimen tijd brengt de werkzame afgevaardigde op Java door, hetgeen hem in staat stelt voor zich-zelven ervaring op te doen, en aan anderen, zelfs aan de hoogst geplaatste personen nuttige wenken te geven. Wij achten den levendigen, vurigen man te hooger, om de kiesche bescheidenheid, waarmede hij wat ongunstig zou kunnen zijn voor personen, weet te verzwijgen of te bedekken, zoodat hij niemand kwetst of beleedigt. o Mogten zijne wenschen aangaande de Evangelisatie van Java verwezenlijkt worden! De stem die opwekt om haar te bevorderen, is nimmer zoo luide en krachtig opgegaan als thans.

Het slot is vol van het verlangen des reizigers naar het Vaderland, maar zelfs dat verlangen wordt geheiligd door de zucht, om geheel den terugtogt aan zijne zenning dienstbaar te maken. Belangrijk zijn de berigten van hetgeen te Singapore en op Ceilon tot uitbreiding van J.H.

[p. 132]

het Christendom gedaan wordt. Wij beamen 't ten volle, als hij ten slotte zegt, dat hem alom sterk in het oog viel ‘hoe de heilige zending bij Engelschen en Schotten van allerlei kerkelijke gezindheid veel hooger en veel algemeener in eere staat, dan bij onze landgenooten in onze Indische bezittingen. ‘Ik heb - dus gaat hij voort - overal onder hen hoogere en lagere ambtenaren, officieren, regters, planters en kooplieden aangetroffen, die met belangstelling kennis namen van de Zending, die er hart voor hadden, die de Zendelingen krachtdadig ondersteunden en aanmoedigden, die er gaven en gebeden voor offerden. Dezulken zijn, ja, ook in Neérlands-Indië, maar zij zijn er zeer schaarsch. De meesten weten er niets van, en rekenen het ook niet der moeite waardig, om er iets van te weten te bekomen. Wel kunnen zij, desniettegenstaande uit de hoogte er over oordeelen en veroordeelen. Ach, wanneer zal dit anders en beter worden! Komen dan de Europeërs, de heeren en meesters aldaar, niet uit een Christenland, uit ons land, uit onze Christelijke familiën en scholen? Hebben zij ook niet, als eene der éérste beden, die om de komst van Gods Koningrijk leeren bidden? Of verliezen zij hun Christendom aan gene zijde der linie?’

De Heer van rhijn heeft zijne Zenders eere gedaan met de uitgave van dit reisverhaal. Het is een blijvend gedenkstuk voor het Nederlandsche Zendelinggenootschap.

Het spreekt van zelf, dat hij niet alle bijzonderheden kon en mogt openbaren; dit was hij alleen aan zijne lastgevers verpligt. Maar wat hij in zijn verhaal geeft is allezins geschikt en voldoende, om de betrekkingen, die wij, in het belang der Evangelisatie, met onze Oost-Indische bezittingen onderhouden, in een helder licht te plaatsen, en er in Nederland meerdere deelneming voor opte wekken.

Moge zijn gewigtige arbeid rijke vruchten dragen!

h.

j.h.s.