Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1852

De Grondwet, omschreven (inzonderheid voor niet regtsgeleerden) door Mr. M. Neustaetter, Advocaat te Amsterdam. Te Amsterdam, bij de Gebroeders Kraay. 1850. In gr. 8vo. XXI en 142 bl. f 1-75.

Tot bevordering van den openbaren geest (public spirit), strekt inzonderheid de juiste kennis van de grondwettelijke bepalingen, waaronder wij leven. Uit die kennis toch wordt een helder besef geboren van de regten en

[p. 119]

verpligtingen van den Staatsburger. De Heer neustaetter heeft dus eene goede dienst bewezen aan de Nederlandsche Staatsburgers met zijne eenvoudige, in populairen trant en zonder praal van geleerdheid bewerkte verklaring en omschrijving der bepalingen van onze Grondwet. Hij behandelt, zoo als hij in 't voorberigt, bl. viii, zegt, de Grondwet, zoo als zij is; zonder daarom als haar lofredenaar of beoordeelaar op te treden. Te regt voegt hij er nogtans bij: ‘Geen oogenblik echter mag worden vergeten, dat de Grondwet, zoo als zij is, ons regeert, dat wij haar gehoorzaamheid verschuldigd zijn, en tot hare stipte opvolging en getrouwe naleving ons reeds door het verblijf in den Staat stilzwijgend verpligten.’

Tot proeve van de behandeling willen wij enkele stalen mededeelen: zij zullen te gelijk, naar wij vertouwen, tot aanbeveling strekken van dit regt nuttige en doelmatige werk; hetwelk zich bovendien, door een naauwkeurig overzigt van de korte geschiedenis der Grondwetsherziening, voor het gebruik gunstig aanbeveelt.

Op Art. 10 luidt de eerste aanteekening: ‘Vereeniging en vergadering zijn der menschelijke natuur ingeschapen, de hefboom der civilisatie, het magtige middel tot ontwikkeling en vooruitgang. Zonder haar ware de mensch nimmer in staat geweest die ontzaggelijke hoogte te bereiken, waarop wij hem thans reeds mogen aanschouwen. Zonder haar ware de baan van vooruitgang voor hem gesloten. Alleen, hulpeloos, wordt de mensch meester der aarde door vereeniging. - Zoo kan ook vereeniging en vergadering in het Staatkundige een treffend middel worden, om door wisseling van denkbeelden, helder inzigt en oordeel te scheppen, te kweeken en te verspreiden.’

Op Art. 53: ‘De Koning is onschendbaar: de Ministers zijn verantwoordelijk’, is aangeteekend: ‘Dit artikel bevat den grondregel van het Constitutionele stelsel: De onschendbaarheid des Konings en de verantwoordelijkheid der Ministers. Deze dient tot waarborg voor de naleving der wetten van de zijde der kroon, zoodat het

[p. 120]

gezag der Wet blijft bestaan. De onschendbaarheid plaatst het Hoofd van den Staat op dat onzijdig terrein, waar de Vorst als middenpunt, eenheid van het Constitutionele Rijk, zijn natuurlijk standpunt heeft. De verantwoordelijkheid rust op en hangt zamen met de bepaling der laatste alinea van Art. 73 (zie ald.).’ En aldaar, Art. 73, waar van de mede-onderteekening der Koninklijke Besluiten en beschikkingen door een der Ministers sprake is, lezen wij in de aanteekening: ‘Deze onderteekening doet van de medewerking blijken en hierop rust de verantwoordelijkheid der Ministers. Zij zijn dus verantwoordelijk voor eigen daden. - Zonder deze mede-onderteekening (contrasignéren) zijn de besluiten en beschikkingen niet uitvoerbaar. Men heeft dit ten overvloede - want het is een wezenlijk beginsel van Constitutioneel Staatsregt - nog bij de beraadslagingen uitdrukkelijk gezegd.’

Bij de bepaling van Art. 195, dat het armbestuur door de Wet geregeld wordt, lezen wij, o.a.: geregeld. Vooreerst ora ook hier gelijkheid en billijkheid in te voeren door het lot dier behoeftigen, welke door bijzondere inrigtingen niet of niet genoegzaam bedeeld worden, zoo veel mogelijk te verzachten. 2^o. Toezigt op bijzondere instellingen, niet om der bijzondere weldadigheid eenige rigting voor te schrijven, maar integendeel als waarborg, dat de wil der gevers worde uitgevoerd, een waarborg die niet dan heilzaam kan werken.’

Dit weinige zij tot aanbeveling van het door nette druk en uitgave tevens uitmuntende werk, voldoende.