Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1852

Bronnen van Volkswelvaart. Voorlezing gehouden in de Vergadering der Overijsselsche Vereeniging tot ontwikkeling van Provinciale welvaart, op den 14 December 1849, door J. Zeehuizen, Lid der Staten van Overijssel. Met Portret en Kaart. Te Amsterdam, bij J.C. van Kesteren. 1850. In gr. 8vo. 144 bl. f 1-90.

Behalve de eigenlijke voorlezing (48 bl.), bevat dit werkje vele belangrijke bijvoegselen en aanteekeningen (96 bl.). Dat de Verhandeling niet voor Overijssel alleen, maar voor ieder de lezing zeer waardig is, moge uit de korte inhoudsopgave blijken, die wij ter aanbeveling hier laten volgen. De Schrijver ontwikkelt in de eerste plaats de oorzaken van den tegenwoordigen, treurigen maatschappelijken toestand in het algemeen, en de oorzaken, welke meer bepaald Overijssel betreffen; waarop terstond de middelen worden aangewezen, welke die provincie ruimschoots bevat om welvaart te doen herleven, als: de uitkomsten die zullen verkregen worden van het Kanaal de Dedemsvaart; - van de Markenverdeelingen; - en van den verkoop der Domaniale en Gemeentegronden. Vervolgens noemt de Schrijver de middelen op, die kunnen worden aangewend, om met de reeds bestaande vereenigd, de verloren welvaart te doen herleven. Deze bestaan z.i. hoofdzakelijk: in het aan-

[p. 118]

moedigen en ondersteunen van handel en industrie, en in het terugzoeken van den transito-handel; - terwijl hij eindelijk aandringt, dat men den landbouw in staat stelle om de cultuur van woeste gronden op gemakkelijker en minder kostbaren voet aan te vangen en voort te zetten.

Dusver de voorlezing-zelve. In de daarop volgende hijlagen geeft de Schrijver een beknopt overzigt van het onrustwekkend toenemen der armoede; - een geschiedkundig overzigt van de rivieren in Overijssel, ten bewijze, dat haar verwaarloosde toestand veel heeft bijgedragen tot den achteruitgang van velerlei bedrijven, en tot de verplaatsing van den transito-handel; terwijl zij bij doelmatige verbetering in staat zijn, om mede te werken, ten einde verloren welvaart weder te vinden; - een overzigt van het Kanaal de Dedemsvaart; - eindelijk een overzigt van den tegenwoordigen toestand van Hanover en West-Duitschland, voornamelijk met betrekking tot de scheepvaart, den eigenen en transito-handel, de industrie en den landbouw in die rijken met Nederland.

Uit deze korte inhouds-opgave kan en de belangrijkheid opmaken van hetgeen in dit werkje geleverd wordt.

Eene uitvoerige kaart van Overijssel met aanwijzing van de geprojecteerde kanalen, mede in Drenthe en Hanover, benevens het portret van (nu wijlen) den grooten stichter der Dedemsvaart: Mr. willem jan Baron van dedem tot de rollecate, versieren dit werkje, dat wij in veler handen wenschen.