Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1852

Schets eener Wet op het Lager en Middelbaar Onderwijs. Door Mr. C.J. van Heusden, Vice-President van het Provinciaal Geregtshof voor Noord-Braband. Te 's Hertogenbosch, bij H. Palier en Zoon. 1851. In gr. 8vo. 51 bl.

Het zal inderdaad den Minister van Binnenlandsche Zaken niet aan voor- en inlichting ontbreken bij de bearbeiding van het met ongeduld verwacht wordende ontwerp van wet op het onderwijs. Misschien is het raadplegen van al die schetsen en ontwerpen over dit hoogst gewigtig onderwerp in het licht gegeven, mede eene der oorzaken, waaraan het te wijten is, dat men reeds zoo lang en volgens de Grondwet te lang, naar de bevrediging der billijke wenschen op dit punt heeft moeten wachten.

De Schrijver der bovenstaande Schets heeft in vele opzigten onze sympathie opgewekt. De meerdere deelname in het schoolöpzigt aan den schoolmeester-zelven toegekend; - de opbeuring daardoor van den onderwijzerstand; - het weglaten van het in den grond weinig beteekenend, en in de uitvoering onmogelijk Christelijk onderwijs op de openbare lagere scholen, (de Schrijver meent zeer te regt, dat, waar het beginsel van deugd en braafheid - het Godsdienstig beginsel - in waarheid aanwezig is, het onderwijs uit zijnen aard althans niet onChristelijk zijn zal) zijn punten, waarop wij het met

[p. 75]

den Schrijver volkomen eens zijn. Jammer echter, dat er één artikel in deze Schets gevonden wordt, dat het goede van het geheel aanmerkelijk verkleint. Wij bedoelen Art. 36, waar de Schrijver verlangt, dat ‘elk onderwijs, hoe ook genaamd, door geördende of kerkelijke personen, of door of van wege niet verbodene inrigtingen tot eene godsdienstige gezindheid behoorende en door die gezindheid als een van haar onderwijs erkend, gegeven binnen de gebouwen onder haar onmiddellijk toezigt staande, geheel en al vrij worde gelaten.’

Hoe de Schrijver dit verlangen in overeenstemming kan brengen met Art. 194 van de Grondwet, betgeen zonder eenige uitzondering als voorwaarde van het vrijlaten van het geven van onderwijs, het toezigt der overheid stelt, is ons niet duidelijk. Wel poogt hij dit in eene noot te verdedigen, doch ieder zal spoedig gewaar worden, hoe onhandig en geheel onjuist de verdediging van het voorstel is. Wat de Schrijver beöogt, is te duidelijk dan dat wij het hier behoeven aan te wijzen; maar wij verklaren gaarne, dat wij de vrijheid van onderwijs - overigens door ons als een voorregt beschouwd - liever geheel zouden missen, dan dat door dergelijke bepalingen de noodzakelijke waarborg voor haar onschadelijk bestaan weggenomen, en het geheele voorschrift der Grondwet illusoir gemaakt worde.

b.