Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1852

[p. 19]

Handelingen van het Nederlandsch Congres, gehouden te Gent den 26, 27, 28 en 29 Augustus 1849. Te Gent ter Boek- en Steendrukkerij var L. Hebbelynck. 1850, voor België bij Hoste te Gent, en voor Holland bij G.B. van Goor te Gouda. In gr. 8vo. 177 bl. f 1-60.

Als dit werk ons in tijds ware toegezonden, hadden wij er verslag van kunnen doen vóór de zamenkomst van het tweede Congres, dat te Amsterdam heeft plaats gehad. Nu wij 't daartoe te laat ontvingen, zullen wij er maar kort over zijn; te meer omdat de Handelingen van het tweede Congres reeds voor ons liggen, die eene breedere behandeling vorderen, en aangekondigd zullen worden in een volgend Nommer. Wij doen daarom van die Handelingen van het Eerste Congres alleen maar den inhoud kennen.

De titel van het werk is niet naauwkeurig en had moeten zijn: ‘Nederlandsch Letterkundig Congres,’ zoo als op bl. 2 staat. Ook blijkt nergens, door wien deze Handelingen zijn uitgegeven, zoodat zij uiterlijk geene teekenen hebben van echtheid. Wij zouden het eigenaardig hebben gevonden, als zij waren uitgegeven door de ‘Voorbereidende Commissie,’ van welke de Heeren h.a. snellaert, Voorzitter en ph. blommaert, en de Baron jules de saint-genois Secretarissen waren; of anders door het Bureel, ‘dat de Vergaderingen heeft geleid, en bestaan heeft uit de Heeren Mr. des amorie van der hoeven, als Voorzitters, b. schreuder en j. david als Ondervoorzitters, j.a. alberdingh-thijm en ph. blommaert als Secretarissen. De Handelingen echter brengen inwendig overvloedige bewijzen van echtheid mede, zoodat niemand behoeft te twijfelen, of het werk door eene bevoegde redactie zij te zamen gesteld.

In de zitting van het Gezelschap “Nederlandsch Taalverbond,” te Gent den 24^e December 1848 gehouden, werd besloten tot eene oproeping aan de Geleerden en Letterkundigen van België en Holland, om het Congres te komen bijwonen. In den uitnoodigingsbrief van den

[p. 20]

20 Januarij 1849 werd opgegeven, dat behandeld zouden kunnen worden alle punten, welke het behoud van den Nederlandschen stam ten doel hebben, onder bijvoeging, dat, om eene vastere regeling aan de werkzaamheden van het Congres te geven, de Uitvoerende Commissie dezelve had bepaald tot:

Nederlandsche Tael- en Letterkunde,

Nederlandsche Geschiedenis,

Nederlandsch Tooneel- en Zangmuzijk,

Nederlandsche Boekhandel.

Voorts werd er in gesproken van de bewaring der godsdienstige en staatkundige verdraagzaamheid, en herinnerd dat de tegenwoordige toestand der beide Afdeelingen van Nederland door de sprekers op het strengst diende te worden geëerbiedigd.’

De namen der Letterkundigen, die aangenomen hadden voorlezingen te doen of bijdragen te leveren, werden aangekondigd in een Programma, hetwelk echter op het Congres-zelven, eenige wijziging heeft ondergaan. - Wij gelooven wel te doen, als wij, ofschoon 't eenigzins droog zij, hier de namen der Verhandelaars, en de door hen behandelde onderwerpen vermelden. Men zal er eenigzins uit kunnen oordeelen, of en in hoeverre aan het doel van het Congres werd beantwoord. Zij zijn de volgende:

De jagen: Over het belang, dat er in de zamenwerking van Belgische en Noord-Nederlandsche Letterkundigen gelegen is voor den bloei der Nederlandsche taal.

David: Over stijlverbetering en het nut dat uit de grondige kennis der levende of gesprokene taal te trekken is.

De haerne: Over de uitgestrektheid van het Nederlandsche Taelgebied, en over de eigenlijke bedoelingen van het Congres.

De sleeckx: Over de strekking der beoefenaren van de Vaderlandsche Letterkunde, vooral in Vlaemsch België.

Willems: Over de Nederduitsche Letterkunde en geestontwikkeling in Vlaanderen. - Dit stuk is voor de vuist uilgesproken, en daarom in den bundel niet voorhanden.

[p. 21]

Een overzigt, hoe beknopt dan ook, van den inhoud, ware derhalve aangenaam en nuttig geweest.

Van beers: een dichtstuk, getiteld: Eene Bloem uit de Volksklas.

Jottrand: Hoe zal men in het toekomende de Nederlanders, zoo van de Waelsche en Nederduitche als van de Hoogduitsche stammen bijeenhouden, zonder hun natuurlijk regt wegens het gebruik hunner wederzijdsche Talen te krenken.

Costerman: De la signification de l'Etat Belge comme centre des trois nationalités et par conséquant des trois littératures française, allemande et neérlandaise; par olivier.

De jonghe: Om de tael te doen dienen als middel van volksbeschaving en onderwijs in Vlaanderen, door tijdschriften en boekwerken.

Gerth van wijck: Over den stand en de eischen onzer gemeenschappelijke moedertaal.

Nolet de brauwere van steelant: Een fragment uit het onafgewerkte Epos De Zendeling; getiteld: De Storm.

Suringar: Over den nadruk, bepaaldelijk: of, en op welke gronden men den nadruk meent te kunnen billijken en regtvaardigen? en: of men dien acht in het belang van de Vlaamsche Letterkunde en den Belgischen boekhandel?

Ecrevisse: Over de ontwikkeling der Nederduitsche Tael- en Letterkunde in de zuid-oostelijke Belgische provinciën onder het Rijk der Nederlanden.

Ter haar: een dichtstuk, getiteld: Parijs op een der Junijdagen 1848.

Kesteloot: Over de Archieven der in 1830 geslotene Maatschappij van Nederlandsche Tael en Letterkunde: Regat prudentia vires.

Cracco: Een fragment van de door hem vertaelde Ilias.

De deyn: voorgelezen door rens: Over het vraagstuk. Wat moet de Nederduitsche Schrijver bij ons voornamelijk bedoelen?

Diricksens gezegd zetternam: Over eene verbindtenis tusschen alle dorpen van Vlaemsch België.

[p. 22]

Snellaert: Wenken over het Nationaal Tooneel, van a. van halmael.

Ondereet: Over de vereischten om het Nationaal Tooneel te doen bloeijen.

Blieck: Een dichtstuk: Over het misbruik der vrije drukpers. Dit gedicht schijnt om het vergevorderde uur niet te zijn voorgelezen.

Alberdingk-thijm: Een dichtstuk, getiteld: Afscheidsgroet.

Ab^m. des amorie van der hoeven: Eene toespraak tot sluiting van het Congres, met uitnoodiging aan de ‘Broeders van het Zuiden, om een volgend jaar binnen Amstels muren zich te verzamelen, en daar het feest te vernieuwen der verbroedering van het Noorden en Zuiden, door ééne en dezelfde zucht voor de handhaving en den bloei der Nederlandsche Letterkunde.’

Eene verhandeling ‘over jakob van maerlant als Zuid-Hollander,’ door den Heer buddingh ingezonden, werd ter tafel gebragt, doch niet voorgelezen.

De bundel is zeer belangrijk. Velen der voorgedragen stukken moeten door hunne wetenschappelijke waarde of kunstverdienste diepen indruk hebben gemaakt. Wij betreuren buiten de gelegenheid te zijn geweest, om het Congres te gaan bijwonen. Het belangrijkst gedeelte der Handelingen is echter geweest: a. de benoeming van eene Commissie, om een verzoekschrift op te stellen en in te zenden aan de wederzijdsche staatsbesturen tot beveiliging van den lettereigendom, en maatregelen te beramen tegen den nadruk, en b. eene uitnoodiging aan beroemde taalgeleerden, om hunne gedachten te laten gaan over een ontwerp van een algemeen Taal- en Letterkundig Woordenboek voor Zuid- en Noord-Nederland, en om hunne denkbeelden daarover op het eerstvolgend Congres mede te deelen. Wij achten het overbodig, daaromtrent in bijzonderheden te treden; wijl zij algemeen bekend zijn. Uit de aankondiging der Handelingen van het Tweede Congres, zullen wij zien, dat, wel is waar, deze belangrijke maatregelen voor als nog weinig vrucht hebben opgeleverd, maar dat dit ligt aan moei-

[p. 23]

jelijkheden, die van beide de opdragten onafscheidelijk zijn. Het denkbeeld van het Nederlandsche Taalverbond om de geleerden en letterkundigen van België en Holland (Nederland) toteen te brengen is een allergelukkigst denkbeeld geweest, waarvan de gevolgen voor de Nederduitsche taal en letteren nog niet zijn te berekenen, maar huiten twijfel groot en heilzaam zullen zijn, al kunnen zij niet als met een tooverstaf in het leven worden geroepen.

Ongaarne missen wij eene lijst der geleerden en letterkundigen, die aan het Eerste Nederlandsche Letterkundig Congres hebben deel genomen. Daaruit zou, waarschijnlijk, gebleken zijn dat bij het noemen van Professor tiedeman (Utrecht) (bl. 25) eene vergissing heeft plaats gehad. - Vele Noord-Nederlandsche Geleerden en Letterkundigen werden, door de in 1849 heerschende ziekte, van deelneming aan het Congres te Gent terug gehouden. Om meer dan ééne reden verheugen wij ons, dat dit niet het geval is geweest met den Hoogleeraar ab^m. des amorie van der hoeven en onzen puikdichter ter haar.