Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1851

[p. 476]

Zes gewijde woorden uit eene eerlang uit te geven Nederlandsche Chrestomatie, uit in- en uitlandsche Prozaschrijvers. Een werk voor Christen, Jood, voor Jan en alleman, die 't ware en goede en schoon... die godsvrucht minnen kan. Door Jonkhr. Mr. J.T. van Breugel, Bewaarder der Hypotheken en van het Kadaster te Rotterdam. Uitgegeven voor rekening van den Schrijver. Te Rotterdam, bij van der Meer en Verbruggen. 1850. In gr. 8vo. 94 bl. f :-90.

In het voor ons liggend werkje doet de Heer van breugel zich kennen als een warme hoogschatter van de godsdienst. Hoewel de studie der regtsgeleerdheid aanvankelijk zijne hoofdzaak was en hem later aanzienlijke administratieve betrekkingen zijn opgedragen, werd echter het onderzoek naar de goddelijke waarheden des Evangelies niet door hem verwaarloosd. Vlijtig las en bestudeerde hij de geschriften, die het geloof in hem bevestigen konden aan de echtheid en juistheid der Bijbelsche berigten. Hij verklaart, dat het hem daarbij ging als den beroemden Italiaan salvini, die verklaarde: ‘Ik voor mij doorblader allerlei soort van boeken in de onderscheidene talen, die, op zich zelve genomen, slechts woordspelingen zijn, - doch doe zulks om de Schrijvers die er hunne denkbeelden in hebben uitgedrukt. Ik overzie allerlei slag van opstellen, doe er mijn voordeel mede en maak mij daardoor als het ware aan het menschdom verpligt.’ De Schrijver teekende onder het lezen van vele belangrijke werken, treffende uitspraken op, waardoor hij van lieverlede eene verzameling kreeg, die hij besloot te rangschikken, door eigene mededeelingen te verrijken en daarna uit te geven onder den titel: Nederlandsche Alphabetische Chrestomatie uit in- en uitlandsche Proza-schrijvers. Als proeve van dat werk deed de Schrijver het voor ons liggend boekje drukken, behelzende zes gewijde woorden, t.w.: Bijbel; Drieëenheid; God; jezus christus; Mensch; Laatste oordeel. Uit die

[p. 477]

woorden blijkt, dat de voornaamste door den Schrijver ter hand genomen Schrijvers zijn: nösselt, stirm, van der palm, olavide, grotius, letz, de salagar, mirandy en addison. Hoewel de Heer van breugel inderdaad uit die en andere Schrijvers veel schoons en treffends mededeelt, mogen wij toch onze aanmerking over de onevenredigheid der artikelen niet terughouden. Immers terwijl het woord bijbel 80 bladzijden inneemt, beslaan de vijf andere, niet minder belangrijke woorden en namen, te zamen slechts 14 bladzijden. In eene Chrestomatie behoort eenige evenredigheid te bestaan ook in de uitgebreidheid der artikelen. Wij zouden het ook voordeelig achten, wanneer de Heer van breugel tijdsörde in acht nam door eerst de aanhalingen van vroegere, daarna die van latere Schrijvers over hetzelfde onderwerp mede te deelen; men zou dan niet alleen de uitspraken der beste Schrijvers in verschillende tijden, maar ook een kort overzigt hebben hoe en wanneer de opvattingen zijn veranderd of gewijzigd. Als de Heer van breugel gelukkig is in de keuze der te behandelen woorden en van de uitspraken der Schrijvers van alle tijden en landen, kan de Chrestomatie niet slechts een aangenaam en nuttig werk worden, maar ook wetenschappelijke waarde verkrijgen. Groote waarde toch ontleent zulk een werk aan de zamenstelling; de meerdere tijd en moeite er aan besteed, worden door grootere degelijkheid van 't werk ruim vergoed. De Heer van breugel, ons ten eenenmale onbekend, toont een werkzaam en godsdienstig man te zijn; wij dragen hen achting toe, die op zulk eene nuttige wijze hunne vrije uren besteden. Terwijl wij het werk aanbevelen om het werkzelven, dat als bloemlezing met veel nut en stichting gebruikt zal kunnen worden, mogen wij ook niet verzwijgen, dat de Heer van breugel het in de wereld zendt niet alleen belangeloos, maar zelfs met een weldadig doel; aldus toch schrijft hij in zijne voorrede aan den lezer: ‘Geen verder eigen voordeel, dan het reeds door mij onder en door den arbeid-zelven genotene, daardoor beoogende, is het mijne bedoeling, dat de even-

[p. 478]

tuëele zuivere geldelijke opbrengst, naar de strekking van het werk-zelve, door den uitgever voor ½ aan het Bijbelgenootschap, voor ½ aan het Genootschap tot zedelijke verbetering van gevangenen, en voor het laatste ½ aan de Maatschappij van Weldadigheid zal worden uitgekeerd, - doch mag alsdan ook billijk van u verlangen, dat zulks niet soms ten mijnen nadeele plaats vinde, - waarom ik dan ook, op grond van uwe bekende menschlievendheid en weldadigheid, reken en vertrouw, dat gij, op de voorwaarden in het later uit te geven Prospectus te omschrijven, deze mijne zwakke poging tot het algemeen welzijn door eene ruime inteekening zult bevorderen.’ Wij wenschen den Heer van breugel lust en kracht toe om het werk loffelijk te voltooijen, en zullen ons verblijden als zijn weldadig oogmerk bekroond wordt met een ruim debiet.

†-.