Licht en donker uit het werkelijke leven. Een verhaal door J. van Assum. II Deelen. Te Gorinchem, bij J. Noorduyn en Zoon. 1850. In gr. 8vo. 467 bl. f 4-50.
De Schrijver zegt: ‘Het doel van onzen arbeid is geweest de ondeugden, ligtzinnigheid, losbandigheid en euvelmoed in derzelver ware gedaante voor te stellen en de nadeelige en gevaarlijke gevolgen te herinneren, die zij niet slechts voor de ligtzinnigen, losbandigen en euvelmoedigen zelve, maar ook voor anderen en onschuldigen kunnen en schier onmisbaar na zich moeten slepen.’
Dat doel is lofwaardig nagestreefd en bereikt, en de bewerking verraadt eene fiksche hand. Ref. heeft in lang zulk een degelijk en onderhoudend verhaal niet gelezen, dat het werkelijke leven toont zoo als het is, zonder eenige overdrijving; en zelfs in zijne waardering nog hooger staat aangeschreven dan de algemeen bekende verhalen uit het Kantonnementsleven, van donkersloot. ‘Licht en donker bevat treurige, zielverscheurende bedrijven, en diepgaande lessen, met kracht en nadruk, in treffende waarheid van stijl en taal geschilderd en voorgedragen. Voor meer dan één jong officier, niet van eigen fortuin ontbloot, waren spoedig na het intreden van zijne loopbaan koffijhuizen, sociëteiten, en verblijven van ontucht onontbeerlijk; geledigde flesschen maatstaven van bravoure; en de kunst van schuldenmaken eene studie. Zulke ongelukkigen vinden hier hunne afbeelding in la brie, of in van deiningen. Voor Kapt. de waal ontbreekt het mede niet aan evenbeelden in het werkelijke leven; maar gelukkig ontbreken zij ook niet voor den braven en dapperen, hoewel ook zwakkeren en niet onberispelijken van wijk. In van wijk vindt elk jong officier het beeld, waarnaar hij weldoet zich te vormen;