Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1851

De Page van KAREL XII. Historische roman van C. Eichel. Uit het Zweedsch. Te Amsterdam, bij J.C. van Kesteren. 1850. In gr. 8vo. 330 bl. f 2-90.

Deze roman, gelijk andere vruchten uit het Noorden, bewijst, dat vernuft en verbeeldingskracht onafhankelijk zijn van het klimaat. De titel echter doet meer geschiedenis ophelderende tafereelen, gelijk b.v. in de Elizabeth Musch van onzen van lennep verwachten, dan men vindt; doch de karakterteekening van karel XII schijnt ons zeer goed; ook beviel het ons, dat, hoe veel lof de Zweedsche pen dien Vorst toekent, toch niet verzwegen wordt hoe verderfelijk zijne regering, door verarming

[p. 373]

en ontvolking, voor 't rijk is geweest, en hoe weinig hij, die zoo vele teedere betrekkingen door krijgszucht had uiteen gerukt, bij alle glorie den Zweedschen naam aangebragt is betreurd geworden. De karakters van den Page en zijner geliefde zijn edel en goed ontwikkeld. Ook de vermaarde zweedenburg wordt naar zijnen aard ten tooneele gevoerd; terwijl er, door het bijbrengen van een' regten aterling, voor het contrast is gezorgd. Het ontbreekt ook niet aan vele verstandige en deugdbevorderende opmerkingen. Zoodat het boek wel verdient gelezen te worden.

Op de vertaling hebben wij nog al aanmerkingen; zoo als, b.v. op het wat drokke gebruik van 't woord zulks; grootsches moet zijn grootsch; bedienden voor dienstboden is niet juist: bedienden noemt men, hoewel tegen den aard onzer taal, de klerken op handel- en dergelijke kantoren; een boschweg door schaarsch bebouwde oorden kan moeijelijk bestaan; staal met staal zamenwellen is geen Nederduitsch; 't woord kallen is, zelfs zoo als 't hier is gebezigd, niet verkieslijk; een wind land-afwaarts moet zijn een landwind; achter het woord Majesteit gebruikt de Vertaler het mannelijke voornaamwoord zijne, en achter Hoogheid het vrouwelijke hare: het eerste is verkieslijk (ook volgens weiland), daar het tweede altijd aan eene vrouw doet denken; wij hebben dit steeds voor een Gallicisme gehouden. Aardig is het, dat de Vertaler, in de noot op bladz. 40, zegt: dat het woordenspel (de woordspeling) van Makalos, beteekenende zoo wel onvergelijkelijk als ongehuwd, in onze taal, zich niet laat overbrengen; terwijl hij-zelf gadeloos ter verklaring, aanvoert, hetwelk den bedoelden dubbelen zin zeer goed uitdrukt.

Tot een proefje van den stijl en tevens om den geest van het werk te leeren kennen, deelen wij hier het slot mede: ‘Hun kortdurend, maar zoo noodlots-vol optreden in de wereld had beide (den page en zijne gade) de kalme rust, schoon niet de werkeloosheid leeren beminnen. De natuur om zich heen te verfraaijen, was hendriks liefste bezigheid; den zedelijken toestand zijner onderhoo-

[p. 374]

rigen, tevens met hunnen uitwendigen, op te heffen (te verbeteren) zijne ijverigste bemoeijing. De strijd tegen talrijke in den weg tredende moeijelijkheden oefende zijne krachten en hield ze levendig; het gevolg - zelden ging zijne moeite geheel verloren - beloonde zijn streven.

Wie de veelvuldige pligten en zorgen kent, die eener (aan eene) huismoeder, op het land, zijn opgelegd, zal ook beseffen, dat gunhild volop werkzaamheid vond. - - Eenvormig zou men kunnen zeggen, vloot haar leven voort; maar de grootste eenvormigheid was hierin, dat deszelfs aangenaamheid en kalmte niet werden gestoord.

‘Maar hun geluk werd toch niet door hunne uitwendige omstandigheden te weeg gebragt. - - De school des levens had, bij hen, de voornaamste gebreken hunner natuur en opvoeding weggenomen. Hendrik was man geworden, die niet meer, zoo als weleer, zijne eigene kracht mistrouwde; daarbij had hij toch dien nederigen zin en die gevoeligheid niet afgelegd, welke sieraden zijn des mans, evenzoo als der vrouw. En gunhild, zonder eenige verslapping harer geestkracht en energie had de ervaring des levens haar leeren beseffen, dat zij eene vrouw was; dat zij behoorde tot een geslacht aan 't welk de maatschappij, zoo niet de natuur zelve, verbiedt geheel alleen op zich zelf te staan.’

Het titelvignet is geheel mislukt, als moetende de huiskamer van een eenvoudig burgerman verbeelden; terwijl het huisraad en de kleeding bij den er bovenstaanden titel, veelmeer aan een vertrek op 's Konings paleis doen denken.