Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1851

Over den gunstigen invloed, dien de omwentelingen in Frankrijk, sedert 1789, hebben uitgeoefend op de studie der middeleeuwsche geschiedenis. - Eene Redevoering door Dr. R.P.A. Dozij. Te Leyden, bij E.J. Brill. 1850. In gr. 8vo. 31 bl. f :-35.

Bij de aanvaarding van het Hoogleeraarämbt bij de Hoogeschool te Leyden, heeft de Heer dozij deze redevoering uitgesproken; die, zoo zij al afwijkt van de oude vormen, om hare krachtvolle gezegden en verheven denkbeelden, nieuwe inzigten en prijzenswaardige strekking wel verdient door velen gelezen te worden. De eigenaardigheid van den stijl en verrassende wendingen van gedachten, geven er eene levendigheid aan, welke op hen, die het genoegen hadden haar te hooren uitspreken, zeker nog dieper indruk, dan bij het lezen

[p. 360]

zal hebben gemaakt. De hooggeleerde Spreker doet uitkomen, dat ondanks de zucht, om al het bestaande te vernielen, die de omwenteling van 1789 heeft gekenmerkt, ondanks den afkeer van al het middeleeuwsche, de gevolgen dier omwenteling juist hebben te weeg gebragt, dat men de geschiedenis der middeleeuwen meer is gaan nasporen; niet om het verkeerde er van weder in te voeren, maar om er bouwstoffen te zoeken tot ordening van eene staat van zaken, gelijk die geweest is, toen de vrijheid der burgeren nog niet gebukt ging onder de magt der vorsten of onder den niet minder knellenden overmoed der grooten. Onderscheidene voorbeelden worden in groote trekken aangehaald, om dat te doen uitkomen, en daarbij wordt tevens gewezen op de behoedzaamheid, met welke sommige Schrijvers van dien tijd moeten worden geraadpleegd, en op de redenen, waarom men destijds veelal schreef in eenen bepaalden zin en belangrijke aangelegenheden verzweeg, om breedvoerig uit te weiden over betrekkelijk onbeduidende, althans minder belangrijke zaken. Wij veroorloven ons van den hooggeleerden Schrijver te verschillen, met betrekking tot de studie der geslachtswapenen. - Het komt ons voor, dat men zich op een te veel hedendaagsch standpunt plaatst, wanneer men die studie als onbeduidend beschouwt; want de bekendheid met de beteekenis en oorsprong der voormaals niet, zoo als later dikwerf, willekeurig aangenomen, maar verkregen of verworven wapenkleuren en daarop geplaatste onderscheidingsteekenen, was ten allen tijde een prikkel voor de aanzienlijken, om hun wapen onbevlekt te houden; of indien 't door eenig voorval wierde besmet of omfloersd, alsdan door strenge deugdbetrachting die smet uit te wisschen, of door roemvolle daden dat floers te overschijnen. - Dit spoorde vaak nog sterker dan edelheid van inborst aan, om in deugd of moed uit te blinken, en strekte zeker niet tot ongerijf of onderdrukking des volks; maar droeg dikwerf bij tot wering van rampen, en tot beteugeling van geweld. - De geschiedenis der toenmalige aanzienlijken, ging wel is waar vóór die des

[p. 361]

volks; maar die zelfde geschiedenis doet ook zien, dat, hoewel zij maar ten doel heeft de lotgevallen der grooten te vermelden, evenwel de belangen van de massa des volks op het naauwste aan die der aanzienlijken waren verknocht. Met belangstelling zal gewis elk dit werkje lezen, en aan des Schrijvers grondigheid van oordeel hulde doen, en zijne rondborstigheid eeren, als men hem hoort verklaren, waarom de Duitsche bij den Franschen beoefenaar der middeleeuwsche geschiedenis moet achterstaan. - Hiermede bevelen wij deze redevoering in de aandacht van het beschaafd publiek, doch vooral van de beoefenaren der geschiedenis in het algemeen, en van die des Vaderlands, gedurende de middeleeuwen, in het bijzonder.

m.

m.v.