christus is? Zijn pligt zag men veel aanschouwelijker en aangenamer in den schouwburg voorgesteld, dan men dien uit eene dorre zedekundige, afgetrokken wijsgeerige voordragt op den ontwijden kansel kon hooren, van eenen man, die zich nog enkel uit beleefdheid een Christelijk leeraar liet noemen.
De oproeren van 1848 waren een examen, dat de geest der duisternis zijnen kweekelingen afnam, en ongetwijfeld is hij buitengemeen voldaan geweest over de blijken van gemaakte vorderingen. Doch dat examen heeft oogen geopend, slapenden wakker geschud, en gewetens uit den doode opgewekt. Daarvan getuigt menig geschrift, dat de bronnen doet zien van het kwaad en het eenigst geneesmiddel aanwijst, hetwelk den kranken mensch het bloed frisch, krachtig en vol door de aderen zal doen stroomen.
De Novelle, die wij nu aankondigen, is met dit doel geschreven. De verblinding van het ongeloof, dat zijn heil zoekt in de oplossing van maatschappelijke orde, is met eene vaste hand aangewezen; de genezende kracht des geloofs in christus is in eene waardige familie en in een echten Duitschen, naar ziel en ligchaam gezonden landman voorgesteld. Er heerscht een innig godsdienstige toon in dit verhaal. De karakters zijn uitmuntend geteekend, alleen de vrouwen spelen eene onbeduidende rol. Vooral boeit de geschiedenis der bearbeiding van bertholds gemoedstoestand de aandacht. Wij houden er niet van, dat een Vertaler zijnen Schrijver gaat veranderen, omwerken en misschien laat zeggen, wat hij nimmer zou beamen, maar wij danken den Vertaler dezer Novelle, dat hij er een aangenaam slot aan heeft toegevoegd; want zoo als strauss eindigt, laat hij den lezer eene teleurstelling achter. Niemand zal over dit wèlgelukt slot den Vertaler lastig vallen. Die het niet goedvindt echter, kan met het twaalfde Hoofdstuk eindigen; òns heeft het, zoo wel als het geheel, uitmnntend bevallen.