Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1851

Herinneringen uit het leven en den omgang van Willem de Clerq, medegedeeld in de Maatschappij Tot Nut van 't Algemeen, door Mr. Is. da Costa. Uitgegeven door de Vereeniging ter bevordering van Christelijke lectuur. Te Amsterdam, bij H. Höveker. 1850. In gr. 8vo. 79 bl. f :-50.

Wij hadden ons de mogelijkheid niet voorgesteld, dat da costa eene voorlezing zou houden in een Departement der Maatschappij Tot Nut van 't Algemeen. Hoe dikwerf toch heeft die rijk begaafde man onbewimpeld zijne weinige sympathie met de beginselen dier Maatschappij te kennen gegeven. Terwijl het daarom onze bevreemding gaande maakte, dat een der Amsterdamsche Departementen zulk eenen tegenstander eene spreekbeurt aanbood - wekte het niet minder onze verbazing, die opdragt door da costa te zien aangenomen. Inderdaad een blijk van wederzijdsche hoogachting, bij verschil van gevoelen. Maar terwijl de Spreker de eervolle aanbieding niet wilde van de hand wijzen, stond ook het beginsel bij hem vast, dat bij het bestaan van verschil niet altijd aan dat verschil behoeft gedacht te worden. Aan dat beginsel getrouw blijvende en het in praktijk brengende, heeft de Redenaar een onderwerp gekozen, bij welks behandeling van geene geschilpunten sprake behoefde te zijn. In die keuze is da costa gelukkig geweest, door te spreken over willem de clerq: ‘de uitnemende, in zijne verwonderlijke gave gantsch éénige man van letteren, Bestuurder der Nederlandsche Maatschappij van Handel, de Amsterdamsche koopman en koopmanszoon, dichter voor de vuist op geheel eigene en oorspronkelijke wijze, - de man van hart, van gevoel, van geweten, die, sints hem de oogen der ziele open gingen voor eene hoogere

[p. 221]

aanschouwing aller dingen, in geen ding rust vond voor zijn geest en zijn gemoed, dan in het onvermoeide en innerlijke streven om te zijn in de volheid der waarheid van den naam en van de zaak, hetgeen hij voor het eenig wezenlijke en blijvende voor tijd en eeuwigheid hield: een door het geloof en bij zijn geloof levend Christen!’ - En kon het anders, moest da costa's beschouwing over den eenigen de clerq niet hoogst belangrijk zijn? Boven velen is da costa als uitnemend dichter bevoegd om de ware poëzij in den overleden de clerq te ontdekken, boven velen was het hem als welsprekend redenaar gegeven den man te schetsen, tot in wiens ziele zijn blik als het ware doordrong. Ongezocht vond de dichter ook gelegenheid belangrijke opmerkingen mede te deelen over poëzij in het algemeen en improvisatie in het bijzonder. Immers als dichter en improvisator heeft de clerq zich eenen onsterfelijken naam gemaakt. - Onze ingenomenheid met deze heerlijke voorlezing werd nog verhoogd door de vele belangrijke aanteekeningen betrekkelijk het geslacht, familie-oorsprong, huiselijk en maatschappelijk leven, en door proeven van keurige improvisatiën in proza en poëzij van de clerq. Deze voorlezing heeft inderdaad hooge letterkundige en geschiedkundige waarde, weshalve wij haar aan hen, die op beide prijs stellen, met allen aandrang aanbevelen.

†-.