Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1851

De Rijn-Wezer-vaart, door T.J. Stieltjes, ontslagen Officier en Willem Staring, Luitenant der Artillerie. Te Zwolle, bij W.E.J. Tjeenk Willink. 1850. In kl. 8vo. 41 bl. met eene dubbele Kaart. f :-50.

Dit werkje, handelende over de kanaalverbinding van Rijn en IJssel met Ems en Wezer, is als een vervolg te beschouwen op het drie jaren te voren door de beide Schrijvers uitgegeven boekske: Scheepvaart in Salland en Twenthe, waarbij de kanalisatie van Overijssel werd behandeld.

Het is vooral in verband met eene stremming van de vaart op de Oost-zee, en tot voltooijing van de groote kanaal-keten van Europa, dat deze nieuwe kanalisatie door de Schrijvers wordt voorgeslagen. Van die overige kanalen in Europa geven zij een beknopt overzigt, bl. 9-20. Vervolgens wordt de uitvoerbaarheid der door de Schrijvers bedoelde kanalisatie, met opzigt tot de hoogte en hellingen der gronden in Noord-Duitschland en Nederland betoogd, bl. 21-25; doch (bl. 25-29) langs anderen weg of door andere voedingsmiddelen, dan die in de tot dus verre bekende ontwerpen zijn voorgeslagen.

Bij dien nieuwen waterweg worden de Overijsselsche en Drentsche kanalen, waarvoor concessie verleend is, als genoegzaam ter uitvoering verzekerd, tot grondslag aangenomen, bl. 31. Wij willen hopen, dat deze grondslag blijken moge genoegzaam stevig te zijn!

De nieuwe ontwerpen-zelve zijn: 1^o. verbinding van

[p. 166]

Ems met Wezer, waardoor, in verband met de bestaande rivieren en kanalen, van Friesland af tot Warschau, en verder een binnenlandsche waterweg zou geöpend zijn; 2^o. verbinding van de Ems met de Dinkel en verder met Almelo, waardoor ook de Zuiderzee en de Rijn op gelijke wijze met Munsterland en de Duitsche rivieren, in verband zouden worden gebragt, bl. 31-34. Dit alles is voor circa 35 tonnen gouds verkrijgbaar.

Onderscheidene verbeteringen, ten gerijve van den handel, zullen later nog worden aangebragt, bl. 34-36. Ook een vloeijingskanaal, waardoor Zutphensche en Overijsselsche gronden uit de boven-Rijn gedrenkt zouden kunnen worden, en hetgeen aan de kleine scheepvaart en ontginningen dienstbaar kan worden gemaakt, ligt in het plan der Schrijvers, bl. 37, 38. Ten slotte wordt aangetoond, dat kanaal-wegen voor den handel nog voordeeliger zijn dan spoorwegen.

Twee zeer nette kaartjes op één blad toonen, de eene hoe de Rijn door Ems en Wezer met de Elbe kan verbonden worden, de andere (op kleiner schaal) hoe door die verbinding de weg tot en langs de Weichsel zal geöpend zijn.

Wanneer de goede uitkomst der Overijsselsche kanalisatie het vroeger uitgedachte en tot stand gebragte werk van deze beide Schrijvers zal hebben bekroond, vindt men daarin zeker grond om met de wèlverdiende hulde, die reeds nu aan hunne verdiensten is en wordt gebragt, ook verder zich den raad der beide Schrijvers ten nutte te maken, en daardoor tot den bloei van Nederlands handel en land-ontginning bij te dragen.