Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1851

Beginselen van Staathuishoudkunde, door Mr. J.L. de Bruyn Kops. Te Leyden en Amsterdam, bij J.H. Gebhard en Comp. 1850. In kl. 8vo. 315 bl. f 1-90.

Een werkje, hetwelk reeds den tweeden druk beleeft, en den jeugdigen Schrijver bereids het lidmaatschap der Provinciale Staten van Noord-Holland en eene gelijktijdige, ofschoon met bescheidenheid van de hand gewezene aanstelling bij het Ministerie van Binnenlandsche Zaken heeft verworven, behoeft voorzeker onze wat te

[p. 133]

lang teruggebleven aanbeveling niet meer. Maar het is ons een waar genoegen, bij vernieuwing de aandacht van alle onze lezers op dit gulden boekske te vestigen, omdat wij het door oud en jong, door man en vrouw, door rijk en arm, door geleerden en ongeletterden wenschen te zien gelezen en herlezen. Het is daarvoor allezins geschikt, zoowel wat den vorm als wat den inhoud betreft. De inhoud is staathuishoudkunde, of luidt u die naam te geleerd, neem dan ter harte de omschrijving dier wetenschap door den Schrijver op bl. 1 gegeven: ‘De kennis van het huishouden der maatschappij’. Zie, uit die enkele verduidelijking blijkt reeds, dat die wetenschap, welke leert: ‘hoe de rijkdommen in de maatschappij worden geboren en vernietigd’, een vak is, hetwelk allen, die in de maatschappij verkeeren, ten naauwste moet ter harte gaan. Van die wetenschap nu vindt men hier de beginselen, op eene duidelijke, populaire, aangename, stelselmatige, opbouwende en leerzame wijze voorgesteld.

Wil men één staaltje? - Welaan, wij wijzen u naar bl. 5 en 4. ‘Wij zeiden: de staathuishoudkunde is de leer der rijkdommen. Niemand vatte dit echter op, als of zij voorgaf een middel te leeren, “om gemakkelijk rijk te worden;” wie dit slechts verlangt, legge ons gerust ter zijde, of leze ons alleen om van zijne dwaling terug te komen.

Neen! wij zetten het op den voorgrond, en het kan niet genoeg worden herhaald: niet zonder moeite wordt welvaart verkregen; het is de arbeid, die rijkdommen voortbrengt; de arbeid, die de natuurkrachten ontdekt, en hunne geregelde werking aan den mensch onderwerpt; de arbeid, die zoo heilzaam werkt op ligchaam en ziel, en die reeds een zegen zoude zijn, al bragt hij geene schatten voort.

Dit is de eerste les der staathuishoudkunde: niet zonder moeite, zonder inspanning, zijn de voorregten te verkrijgen, waarmede zij zich bezig houdt; en tot eenig antwoord op de vraag: “Wat moet ik doen om welvaart te verkrijgen?” zal men hooren: “Werken en eerlijk zijn.”

[p. 134]

En denkt men nu welligt: datzelfde leert mij de Godsdienst, en dit hoorde ik reeds van mijne ouders en leeraars, zoo antwoorden wij: “reden te meer om te gelooven, dat ook onze wetenschap waarheid spreekt; hare beoefening zal die vorige lessen versterken.

De eischen der Godsdienst zijn niet zwaar: - zij heeft één gebod; Liefde. - Dit gebod is plegtig bezworen; toch was het niet genoeg om die nakoming te waarborgen.

Hier treedt eene wetenschap op, die zich enkel tot aardsche goederen bepaalt, en hare grootste les is dezelfde als die der Godsdienst: “Bemin uwen naasten.” Dus komt bij de drangreden van pligt nog die van het eigenbelang; en dan zullen toch die twee lessen, die om verschillende redenen denzelfden weg aanprijzen, wel vaster overtuiging geven, en de bewandeling van dat regte pad gemakkelijker maken.

Een voorregt is er bovendien, dat der Staathuishoudkunde eigen is, even als aan alle wetenschappen, die bestaande natuurwetten onderzoeken, al brengen zij dit niet in toepassing: zij leert ons de hand van den Schepper erkennen in het leven der maatschappij, gelijk de sterrekunde die ontdekt in den loop der werelden, gelijk de natuur ons die toont in den wasdom der plant.’

Wij achten dit weinige tot aanbeveling meer dan voldoende, en hopen, dat bij velen de zucht zal worden verlevendigd, om nog wat dieper in te dringen in eene wetenschap, wier getrouwe beoefening en zorgvuldige toepassing, met Godsdienst en zedelijkheid, den besten waarborg oplevert van algemeene welvaart en volksgeluk.