Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1851

[p. 71]

De ondeelbaarheid der Erfdienstbaarheden volgens het Romeinsche en hedendaagsche Regt. Door Mr. C. van Bell, Advocaat bij den Hoogen Raad. Te Leyden en Amsterdam, bij J.H. Gebhard en Comp. 1850. In gr. 8vo. 72 bl. f :-80.

Wanneer men nagaat, tot hoe vele verschillende en ver uiteenloopende meeningen de beschouwing van de deelbaarheid of ondeelbaarheid der verbindtenissen, zoo oudere als nieuwere Schrijvers gevoerd heeft, zal men de moeijelijkheid van het hier behandelde onderwerp kunnen waarderen.

De ondeelbaarheid der erfdienstbaarheden staat immers met de leer over die der verbindtenissen in een naauw verband, en bij de Schrijvers heerscht omtrent de eerste dan ook even groote verwarring en onzekerheid als omtrent te laatste het geval is. Het hier aangekondigde werkje bevat eene proef, om daaraan een einde te maken, en de Schrijver is, naar wij meenen, niet ongelukkig geslaagd. Aan de hand der Romeinsche Juristen spoort hij eerst in het algemeen de kenmerken der ondeelbaarheid op, en gaat de vereischten na, die tot het wezen der deelbaarheid gevorderd worden, wanneer hij de plaatsen uit het Romeinsche regt over erfdienstbaarheden in het bijzonder aan eene naauwkeurige exegese onderwerpt, welker uitkomsten, ten tweede, worden dienstbaar gemaakt aan het vastzetten van de regels, die bij het vestigen, verkrijgen en te niet gaan der erfdienstbaarheden golden. In de laatste der drie afdeelingen wordt eindelijk onderzocht in hoe verre de Fransche en Nederlandsche wetgeving van de Romeinsche afwijken, en welke verandering in stelsel van die afwijkingen het gevolg is. De Schrijver komt tot het besluit, dat het Romeinsche beginsel (ondeelbaarheid der servitus) met de meeste zijner gevolgen ook nog bij ons behoort geëerbiedigd te worden.

Wij zouden op het gebied der uitsluitend Regtskundige tijdschriften inbreuk maken, zoo wij hier in eene

[p. 72]

uitvoerige beschouwing traden van alle die punten. Slechts twee opmerkingen veroorloven wij ons.

1^o. Over de wijze, waarop de Schrijver het begrip van deelbaarheid vaststelt. Dit vonden wij eigenlijk in de geheele eerste Afdeeling niet scherp geteekend; en meenen dit te moeten wijten aan de omstandigheid, dat de Schrijver het verschil tusschen ligchamelijke en onligchamelijke verdeeling behandelt, alvorens het begrip van deelen zelf te hebben bepaald, ‘Deelen is uit één geheel verscheidene geheelen maken’ geldt slechts bij ligchamelijke verdeeling (bl. 8); ‘Bij onligchamelijke worden de deelen slechts gedacht’ (bl. 9); maar hoe? Zóó, dat die gedachte voor verwezenlijking althans vatbaar zij? Het voorbeeld van den servus communis schijnt het tegendeel aan te duiden. Maar zoo de uitvoering der gedachten zelfs niet mogelijk behoeft te zijn, waar houdt dan de mogelijkheid van het deelen in gedachte op? Dan zal de kring van het ondeelbare bijzonder eng worden, zoo niet geheel verdwijnen.

2^o. De tweede aanmerking geldt den regel door den Schrijver gesteld: dat de ondeelbaarheid der Servitus tot onbepaalde vermenigvuldiging leidt (bl. 26 en 62.) Tot die stelling komt hij door de exegese van eenige wetten, die gewoonlijk tegen de ondeelbaarheid worden aangevoerd, en die de Schrijver tegen het verwijt van inconsequentie in bescherming neemt. Wij vreezen, dat de stelling zelve het gevolg is eener afwijking van het ook hier herhaaldelijk herinnerd begrip: dat de erfdienstbaarheden ten behoeve van een erf; niet van eenen persoon bestaan.

Wij vestigen intusschen met genoegen de opmerkzaamheid van het regtsgeleerd publiek op een geschrift, hetwelk die in menig opzigt verdient.