Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1851

De invloed van het huisgezin op de ontwikkeling van het zedelijk beginsel. Door E. Buisson, Leeraar bij de Hervormde Gemeente te Lyon. Naar het Fransch. Te Amsterdam, bij D.H. Fikkert. 1850. In kl. 8vo. 191 bl. f 1-25.

Het belangrijke onderwerp, in dit boekje behandeld, verdient, in onzen tijd bijzonder, ter sprake gebragt en behartigd te worden. Indien niet alleen zedelijke volksontwikkeling, maar ook volksgeluk enkel van het huiselijk leven kan uitgaan, verdient ieder geschrift, hetwelk dat in een helder en vooral Evangelisch licht plaatst, de ernstigste aanprijzing. Het is eene van de hoofdkwalen onzes leeftijds, dat in de verschillende standen der maatschappij de zin voor het huiselijk leven te zeer verdoofd, en uithuizigheid in den ruimsten zin te veel doorgedrongen is. In de hoogere standen behoort het eigen-

[p. 6]

lijke huiselijke leven tusschen de echtgenooten, met de kinderen, en ook ten aanzien van de dienstboden, tot de uitzonderingen. In het laatste opzigt - met betrekking tot de dienstboden - misten wij ongaarne wenken en teregtwijzingen in dit werkje, en toch dienen wij hen aan te merken als tot het huisgezin te behooren; acht te geven diensvolgens op hunne zedelijkheid, hunne uitspanningen, hunne verkeering enz.; iets hetwelk, behalve dat het de pligt is van den huisvader en der huismoeder, ook zichzelf in de gevolgen rijkelijk zou beloonen door het verbeteren van eenen stand, waarover luide klagten, en dat niet ten onregte, worden aangeheven. Zoo behoorden zij ook deel te nemen aan de thans in vele huisgezinnen verwaarloosde huis-godsdienst; uit dezen hoofde, behalve ook om vele andere redenen, is het aan te raden, dat men, zoo veel mogelijk, zich van dienstboden voorzie, wier godsdienstbelijdenis met die van de hoofden des huisgezins overeenkomt. Gunstiger onderscheidt zich in deze opzigten de middelstand, in welke het huiselijk leven nog wordt op prijs gesteld, hoewel societeiten en koffijhuizen aan de eene en kransjes en bezoeken aan de andere zijde, er maar al te veel inbreuk op maken, en de mindere klasse bij toenemende verarming, ook toeneemt in zekere verwildering, waarvan de kwade gevolgen zich allereerst in den naast omgevenden kring openbaren. Er zijn vele oorzaken, die geleid hebben en nog leiden tot verachtering in het huiselijk leven, gewijzigd naar de verschillende levensstanden, als daar zijn: het toenemen en goedkooper worden van middelen tot uitspanning; verarming, die het huwelijk belemmert; overdrevene weelde, die voor velen het inrigten eener eigene huishouding, bij de eischen van dezen tijd, inzonderheid in de steden, onmogelijk maakt; de stoffelijke rigting van onzen leeftijd, die de vatbaarheid (receptiviteit) voor huiselijke genoegens vermindert; staatkundige omstandigheden, die wij noemen, omdat ons vele huisgezinnen bekend zijn, die vroeger op vriendschappelijken voet verkeerden; maar thans den omgang aan de wederzijdsche woningen alleen ten gevolge van politieke bemoeijingen en

[p. 7]

verkiezingen hebben afgebroken; te groote overvloed van lectuur, blootelijk tot uitspanning; te vroege ‘verschijning’ van jonge lieden van beiderlei kunne ‘in de wereld’ en vele andere oorzaken meer, die eene opzettelijke beschouwing verdiend hadden. Maar vermits die bij elke Natie anders voorkomen en gewijzigd werken, is het niet wel mogelijk, dat een geschrift van eenen Evangeliedienaar diep in Frankrijk, de zaak voor Nederlanders in het hart zou kunnen aangrijpen. Het zijn dus, en moeten wel zijn: algemeene opmerkingen over de zedelijke en stoffelijke belangrijkheid van het huisgezin, over het huwelijk als band van hetzelve en over de leden der huisgezinnen: kinderen, jongelingen, dochters, grijsaards; over sterfgevallen in huisgezinnen, en eindelijk over huiselijke godsdienstigheid. Veel lezenswaardige wenken zal men hier aantreffen en Christelijke lessen, voor verschillende standen en leeftijden zeer belangrijk; maar indien men vraagt: is nu dit boekje geschikt om, onder Gods zegen, den waren huiselijken geest aan te kweeken, - geschikt om de gebreken te bestrijden, die ten deze bestaan, - geschikt om de bronnen open te leggen, uit welke die gebreken voortkomen, - geschikt om eenen blik te doen werpen in de rampzalige gevolgen, die veronachtzaming van het huiselijk leven na zich sleept voor jeugdigen en bejaarden, ook zelfs voor uitwendige welvaart en algemeene voorspoed; - dan moeten wij ontkennend antwoorden. Het boekje is meer geschikt om te doen zeggen: ‘heel lief geschreven, zeer beschaafd van stijl en voorstelling; waarlijk, een heel lief boekje!’ dan om in de eenzaamheid te doen zeggen: ‘inderdaad, de man heeft gelijk. Dat en dat moest anders zijn; dit en dit moest bij mij anders wezen!’

Ééne zaak is intusschen bij al dergelijke geschriften waar, doch daarom niet minder jammer: dat zij zelden gelezen worden waar het eigenlijk behoorde. Doch ook waar men belang stelt in het zedelijk goede, zijn verstandige opwekkingen en Christelijke aanmoedigingen toch nog altijd welkom en belangrijk. Daarom - hoewel

[p. 8]

wij, zoo als gezegd is, over dit onderwerp iets meer en iets anders zouden begeeren, - prijzen wij dit nette werkje, dat ook goed vertaald is, gaarne aan.