Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1850

Gruwelen, niet van het gebied der verdichting.
Door J.H. Sonstral.

Alboin, het hoofd der Longobarden, was de held, die dezen Germaanschen volkstam een vast verblijf in Opper-Italië verwierf. Zijn naam beligchaamde het ideaal van heldenroem in de gezangen zijns volks. Hij paarde beleid met dapperheid; zoodat hij even gelukkig was aan het roer van den Staat als aan de spits zijner legerdrommen.

Tijdens de groote volksverhuizing der Germaansche volkstammen, waren de Longobarden naar den regter Donau-oever getrokken. Tusschen hen en de Gepiden, even als zij een tak van den grooten Germaanschen volkenboom, bestond eene erfelijke veete. Toen hij den troon zijner vaderen bestegen had, ontvlamde het oorlogsvuur, en hij trok de Gepiden te gemoet en leverde hun in 566 een beslissenden slag. Het leger der Gepiden werd vernield en hun koning kunimund sneuvelde. Groot was de buit, die de overwinnaar behaalde. De gevangen vijanden lijfde hij in onder zijne zegevierende benden. Rosamunda, de dochter des konings, die onder de gevangenen werd gevonden, nam hij tot vrouw; terwijl hij van den schedel haars vaders, naar Germaansch gebruik, een drinkschaal deed maken, voor feestelijke gelegenheden.

Van toen af volgde het krijgsgeluk hem op alle zijne schreden. Door narses in Italië gelokt, nam hij de landstreek in bezit, die nog heden Lombardië heet, en zette zich te Milaan, in 570, de ijzeren kroon, als koning van Italië, op. Flavius longinus, de opvolger van narses, was te magteloos om zulk eenen veroveraar het hoofd te bieden, en de Grieksche keizer had de handen te vol om zijn Italiaanschen landvoogd naar eisch te ondersteunen.

Niet lang evenwel bloeiden zijne lauweren: eene onvoorzigtigheid deed ze verdorren en bluschte hem roemloos het roemvol leven uit.

Dat hij de dochter van kunimund tot gemalin had genomen, mogt zijne staatkunde bevorderen, wijl de overwonnen Gepiden zich nu onder zijn bewind vlijden, daar

[p. 275]

toch de dochter huns gesneuvelden konings hunne koningin was. Maar kon de hooghartige rosamunda vergeten, dat het bloed haars vaders aan de hand van haren gemaal kleefde, en dat zijn schedel in haar eigen paleis haar smaad was? Moest zij geen afkeer voeden van eenen man, die uit overmoed en staatkunde zich hare hand als oorlogsbuit had toegeëigend en haar hart beheerschte? Rustte op haar ook niet de pligt om haren vader te wreken?

De koning viert op zekeren tijd een schitterend feest. Het doorgestaan gevaar, dat wel eens den dappersten deed huiveren, wordt herdacht, des vorsten roem met gezangen verheerlijkt. De beker gaat drok rond, zoo als Germanen drinken. De driften worden opgewekt, vermetelheid en overmoed geven den toon aan. Alboin, de vergode held, zwelgt uit den schedel van kunimund. Hij vult dien anderwerf, en zijne gade zal hem ledigen. Zóó, meent hij, heeft nimmer een krijgsman over zijn vijand getriomfeerd. De koningin wordt ter feestzaal ingeleid en met gejuich begroet. De koning reikt haar den boordevollen schedelnap toe en gebiedt haar, dien op zijn welzijn te ledigen.^(⋆) Rosamunda is als versteend van schrik en verontwaardiging over de verguizing, waaraan de dronkaard haar prijs geeft. Meteen is haar besluit genomen: het monster zal sterven; de smaad, haar aangedaan, kan slechts in bloed worden uitgewischt.

Tot uitvoerder van haren bloeddorstigen aanslag kiest zij helmichild, den schilpor (schildknaap) des konings; dien zij kent als een jongeling, wiens onverschrokkenheid zijne eerzucht evenaart. Helmichild weigerde eerst in hare plannen te treden, maar zij ontzag hare eer zelfs niet om hem te winnen. De belofte van hare hand en met deze het rijk te zullen ontvangen deed hem besluiten haren wil te voldoen. Spoedig waren er handlangers gevonden, die den moord-zelven voor hunne rekening namen.

Men kiest daartoe het uur, waarin alboin zijn middagslaap doet. Rosamunda verwijdert alle wapenen uit het vertrek en bindt zijn zwaard zoo vast in de schede, dat de ongelukkige volstrekt weerloos is. Nu komt helmichild met het vloekgespan binnen. Alboin wordt wakker, en hunne dolken ziende flikkeren, springt hij op, grijpt naar zijn zwaard; maar kan het niet loskrijgen. Alle andere wapenen weg ziende, grijpt hij een voetbank en verdedigt zich als een leeuw. Maar de overmagt besliste: alboin valt onder de slagen der moordenaars.

(⋆) Paulus diaconus, die de geschiedenis der Longobarden beschreef, heeft dezen beker gezien.

[p. 276]

Zulk een roemloozen dood (573) stierf de held, die zoo vele dapperen had nedergeveld. De ontaarde rosamunda huwde met helmichild, maar hem den troon te doen bestijgen lag buiten hare magt.

De Lombarden beweenden alboin als een vader en leidsman, en kozen in zijne plaats kleph tot koning.

Het eerste loon dat het misdadige paar inoogstte, was, naast het gemis van den troon, het verlies hunner veiligheid. Hun eenig heil lag in een overhaaste vlugt. Zij zochten eene schuilplaats bij den Griekschen Exarch longinus, die tot hunne behoudenis een schip langs de Po afzond, dat helmichild en rosamunda benevens hare dochter albeswinda en de schatten des vermoorden konings opnam en naar Ravenna overbragt. De wrekende geregtigheid deed het middel van die behoudenis en veiligheid tot hun beider straffe uitloopen. Longinus, met de geheele toedragt der zaak van nabij bekend, wist zeer goed, met welk een broze band de schoone rosamunda aan helmichild verbonden was, en wierp een begeerig oog op het koningrijk Italië en rosamundaas schatten, welk alles hij meende te zullen verwerven, door hare aanspraken met zijne wapenen te ondersteunen, indien hij hare hand mogt verwerven.

Welhaast deed hij er den voorslag toe en vond, boven verwachting, een gunstig gehoor. Liefde kende zij niet voor een echtgenoot, die slechts ten prijze van een huwelijk hare wraak had gediend, en voor wien zij zich had moeten vernederen. Hare onverschilligheid werd afkeer, nu hij de magt niet had om haar te beschermen, en haat, nu een ander haar aanbood waar zij boven alles naar reikhalsde. Met den moord reeds vertrouwd en alle beginselen van deugd en pligt uit haar gemoed gewischt hebbende, nam zij-zelve op zich, den lastigen echtgenoot uit den weg te ruimen.

Toen helmichild, eenige dagen later, uit het bad kwam, reikte zij hem een beker met wijn, zoo als zij dat te zijner verfrissching meermalen gewoon was. Maar helmichild heeft den beker nog niet half geledigd, of hij voelt reeds verscheurende pijnen in de ingewanden. Terstond doorgrondt hij de oorzaak, en ziet een gewissen dood voor oogen. Doch niet ongewroken wil hij sterven. Zijne trouwelooze gade schuldig houdende, dwingt hij met het zwaard in de eene hand en de nog half gevulde bokaal in de andere, het monster, dat sidderend voor hem staat en niet ontwijken kan, om het nog overig gedeelte van het doodelijke vocht in te zwelgen. Eenige uren daarna waren beide - dood.