Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1850

De koffer met zand.

Op een zomerschen dag van het jaar 1812 stapte een tamelijk zwaarlijvig heer, naar het uiterlijke dus, een man van gewigt, in groote gemoedsbeweging in eene herberg te Napels heen en weder; van tijd tot tijd sloeg hij de hand aan zijn voorhoofd, alsof hij er een reddend denkbeeld uit te voorschijn wilde halen.

‘Wat ramp! Wat ramp!’ riep hij uit; ‘op het punt te zijn om fortuin te maken, en nu onder weg te blijven steken! Zijne verbindtenissen niet te kunnen nakomen! o Het is vreeselijk; het is afgrijselijk!’ - ‘Wat scheelt er aan, papa benevolo?’ vroeg de waardin; ‘wat kwelt u zoo?’ - ‘Wat mij kwelt? kunt gij 't nog vragen? Weet ge dan niet, dat ik over acht dagen te Salerno een treurspel moet geven?’ - ‘Welnu, wat dan verder, papa benevolo?’ - ‘Wat verder? - Ik heb een overheerlijk gezelschap bijeen: een onwaardeerbare prinses, met oogen als karbonkels, en uit wier koraallippen de verzen onzer dichters in de liefelijkste toonen een betooverend effect doen.’ - ‘Als dat zoo is, waarover klaagt gij dan?’ - ‘Ik heb ook,’ ging benevolo in zijnen ijver voort, ‘een onbetaalbaren komiek, die zijn leelijk gezigt zoo grappig vertrekken kan, dat men hem zou kussen; het is heracliet en democriet in één persoon.’ - ‘Welnu, waarom dan,’ vroeg de herbergierster alweder, ‘die geweldige droefheid?’ - ‘Wijl mij één sujet onthreekt,

[p. 270]

dat ik onmogelijk missen en nergens vinden kan. Mijn repertoire lijdt er schipbreuk op. Ik heb geen eerst acteur.’ - ‘Wel, wel,’ hernam de waardin, ‘dat is waarlijk jammer!’ - ‘Te meer jammer, omdat het al mijne plans doet instorten: weg zijn de representatiën te Salerno; weg mijn ducaten; weg al het goud, daar ik van gedroomd heb!’

Dit zeggende sloeg de arme directeur zich met beide de handen tegen het gloeijende hoofd. - ‘Hoor eens,’ sprak de waardin, wier oogen plotseling begonnen te glinsteren, ‘papa benevolo! ik zal u leveren wat gij noodig hebt.’ - ‘Een eerst acteur?’ - ‘Ja, een jong mensch, dat zijne ouders ontloopen is om acteur te worden en niets anders denkt noodig te hebben, dan gelegenheid om op de planken den dolk te voeren, om roem en schatten te winnen.’ - ‘Hemel, wat geluk zou 't zijn als 't een talent was! Haal hem mij hier; zoo spoedig gij kunt, eer een ander hem voor mijn neus wegkaapt.’

Benevolo's aansporing kwam reeds te laat, want zijne niet minder ongeduldige redster was al verdwenen. Weldra kwam zij weder terug met een tamelijk dikken knaap. - ‘Daar hebt ge uwen man!’ riep zij uit. - ‘Een man? helaas! het is nog maar een knaap, hernam op droevigen toon de teleurgestelde directeur, terwijl hij het kleine dikke ventje bezag, dat er aanspraak op maakte om de keizers van het oude Rome en de gemeensmannen der latere Italiaansche Republieken te vertoonen. - Een knaap, ja, maar een knaap, die opgang in de wereld zal maken,’ gaf de goede vrouw eenigzins geraakt ten antwoord; ‘bezie hem maar eens goed: die houding, die gestalte, dien blik!’....

Werkelijk was het ventje begonnen eenige verzen op te snijden en had zich daarbij op gansch niet ongepaste wijs met de slippen van zijn afgesleten langen jas gedrapeerd.

‘Bravo! bravissimo!’ riep weldra de verrukte benevolo; ‘ge zult opgang maken als othello! Wat razende Moor van Venetië zult ge zijn; bestreken met mijn eigen zwartsel! Laten we elkander de hand geven, vriendlief!

[p. 271]

Ik neem u aan als hoofdäcteur voor de tragedie, betaal uwe reiskosten, en geef u, in afwachting van uw debut, deze twintig dukaten voor handgeld. Is dat naar uw zin?’ - ‘Of het dat is!’ sprak de knaap met blijdschap. - ‘Hoe heet gij?’ - ‘Luidgi.’ - ‘Luidgi? Hoe verder?’ - ‘Luidgi kort af,’ antwoordde de hospita voor haren beschermeling; ‘hij heeft reden, om zijn familie-naam niet te openbaren, want men zou het verloren schaap ligt weder in de kooi kunnen halen.’ - ‘Als dat het geval is,’ sprak benevolo, ‘laat ons dan maken dat wij weg komen. Ik zal voor mijn nieuwen tragicus een muilezel huren; dan kan hij naast ons aan draven.’

Een uur daarna hadden benevolo, de jonge luidgi en geheel het tooneelgezelschap de stad reeds verlaten.

Te Salerno deed de directeur aanplakken, dat in het treurspel othello de naamrol vervuld zou worden door den Heer luidgi, een jong acteur, een wonder van uitstekend talent in zoo jeugdige jaren. De uitkomst regtvaardigde het middel. Kort na het opengaan van den schouwburg vulde een overtalrijk publiek de zaal. Reeds wreef benevolo zich de handen van blijdschap; reeds stond luidgi, goed ingesmeerd, in een prachtig oostersch costuum tusschen de coulissen, wachtende naar het oogenblik, waarin hij moest optreden als de onoverwinnelijke Moor; reeds zette de kassier van den troep het ruimer dan ooit ontvangen geld op stapels; alles was blijdschap, alles was hoop! - Maar, hoe bedriegelijk is de hoop dezer wereld! Het lot zag dit kaartenhuis van goede verwachting en blies het omver. De debutant trad op; maar te gelijk met hem traden ook zes sbirren (geregtsdienaars) op het tooneel, om hem, krachtens een bevel van joachim murat, toen Koning van Napels, gevangen te nemen, en alzoo te verhinderen de teedere desdemona naar het leven te staan. Zij deden dit exploit op verzoek van luidgi's familie, en bragten den getulbanden vlugteling terug naar het Muzijk-Conservatorie, waar hij, vóór zijne ontsnapping, onder de leiding van den Maëstro marcello pervino studeerde.

Hoe is het mogelijk, dat men zulk een geboren treur-

[p. 272]

speler in zijne roeping dwarsboomt!’ riep benevolo uit. - ‘Troost u, mijn waarde vriend!’ sprak luidgi, ‘eens zal het ook mijne beurt worden; huns ondanks wil ik treurspeler zijn.’ - ‘En mijn ontvangst, die ik weder moet uitkeeren!’ - ‘Alles, alles zal ik u vergoeden,’ riep de knaap, terwijl hij met de sbirren worstelde. - ‘En mijn voorschot, mijn handgeld?’ - ‘Ik zal het in deze wereld u gewis teruggeven, en God zal er rekening van houden in de volgende!’

Meer kon hij niet zeggen, want de handhavers der orde voerden hem weg.

- ‘Ten minste,’ zeî benevolo meesmuilende, ‘heb ik niet alles verloren; - niet alles hebben ze mij ontnomen. - De kleine heeft mij zijn koffer gelaten!’ - Inderdaad had luidgi een vrij grooten, zwaren koffer laten staan. De directeur veroorloofde zich het slot te doen openen, in hope, dat de inhoud hem zijne uitgaven vergoeden zou; maar helaas! de koffer bevatte niets dan - zand. Luidgi had hem slechts medegenomen om vertooning te maken in de herbergen.

De vertoornde directeur schreef hem, nog uit Salerno:

‘Mijnheer! gij zijt een schavuit. Gij hebt mij een pand gelaten van geene waarde. Die handelwijs zal eeuwig uw geweten bezwaren. Intusschen spijt mij nog het meest, dat ge geen treurspeler wordt.’

Even kort en bondig antwoordde hem luidgi.

‘Mijnheer! gij zijt een zot. - Bewaar het pand. Voor twintig maal zoo veel als ik van u ontving los ik het in eer tien jaren om zijn, en wel met geld, dat ik verdienen zal als treurspeler.’

Er verliepen tien, twintig jaren, en benevolo kreeg geene tijding van zijn kortstondigen kweekeling. Eindelijk gaf hij de hoop geheel op.

- Hij zal 't vergeten hebben, - dacht hij; - ik zie immers, dat hij openbaar tegen een gedeelte van zijne belofte gehandeld heeft..... Hij speelt nu in de opera, in plaats van in de tragedie..... Die gek! - Die gek!

[p. 273]

Benevolo, die met zijn tragedie-spelen niet veel zij gesponnen had, want hij woonde te Napels op een zolderkamertje, ontving eindelijk, geheel onverwacht, het volgende korte briefje:

‘Kom, zoo ras gij kunt, bij mij, oude heer! en breng den koffer mede; want ik ben nu in staat dien in te lossen: zie hier vijf honderd francs voor de reiskosten.

Luidgi, straat Richelieu, 102, te Parijs.’

Benevolo dacht gek te worden van blijdschap. Hij vertrok, zoo als hij ging en stond, niets anders medenemende dan den opgevraagden koffer. In weinig dagen was hij te Parijs, waar zijn mislukte hoofdäcteur hem met open armen ontving.

- ‘Ziedaar, mijn oude vriend!’ sprak luidgi, die van een niet mageren knaap een man van achtbare zwaarlijvigheid was geworden, - ‘ontvang hier eene lijfrente van 1200 francs; ik heb die tot de losprijs van mijn te Salerno beleenden koffer bestemd.’ - ‘Zoo veel!’ - zeî de Ex-directeur, - ‘waarlijk, ik durf bijkans niet.’ - ‘Kom! kom!’ - sprak luidgi, - ‘neem maar aan; ik kan het nu missen; ik ben zoo rijk geworden als ik dik ben.’ - ‘Welnu dan, het zij zoo! gij maakt mij regt gelukkig, luidgi! Eén ding smart mij toch; 't is: dat gij nu zanger zijt, en niet, zoo als ge beloofd had, treurspeler. Neem 't verwijt niet kwalijk; want het is het zwak van een oud komediant.’ - ‘Gij denkt dan, dat ik geen woord heb gehouden? - Vriend! zie hier een entrée-biljet voor den Italiaanschen schouwburg. Ga er dezen avond; gij kunt er mij zien, en.... daarna soupéren we te zamen.’

Des avonds zat benevolo in eene loge, opgewonden, verrukt, juichend van vreugde. Luidgi was de Doge in de opera othello. Toen de Doge zijne dochter vloekte, slaakte benevolo een kreet van ontzetting. Zijne bewondering was niet langer te bedwingen.

Na het einde van het stuk vloog benevolo, bevend van aandoening, naar de kleedkamer zijns weldoeners. - ‘Welnu?’ - vroeg de zanger. Snikkend wierp de Exdirecteur zich in zijne armen en drukte hem aan zijne borst, en kon daarbij niets anders zeggen, dan: Tragico! Tragico!

Denzelfden avond sprak benevolo, terwijl hij luidgi bij de hand vatte: - ‘Vriend! tot nu toe heb ik mij weinig om uwen geslachtsnaam bekommerd; maar nu ge een beroemd kunstenaar zijt, wil ik dien overal in Italië verkondigen. Zeg mij thans uwen naam; ook opdat ik hem bij mijn laatsten ademtogt nog eens uit-

[p. 274]

spreke! - o Zeg 't mij nu! - Hoe heet gij!?’ - Met aandoening antwoordde de zanger: - ‘Ik heet lablache.’