Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1850

Enkele wenschen omtrent de wijziging van het Hooge Onderwijs door Dr. J. van Vloten. Te Amersfoort, bij W.J. van Bommel van Vloten. 1850. In gr. 8vo. 39 bl. f :-40.

Dit boekje verdient allezins behartiging. Ook al vindt menigeen er welligt dingen in, die hij minder kan goedkeuren, desniettegenstaande zal niemand, die middellijk of onmiddellijk eenigen invloed op de zaken van het Hooger Onderwijs kan uitoefenen, zich beklagen, wanneer hij het gelezen heeft. Wij willen er kortelijk den inhoud van doen kennen, en daarbij hier en daar onze aanmerkingen voegen.

[p. 648]

In de Inleiding drukt de Schrijver zijn wensch uit, dat de drie Hoogescholen tot ééne mogen zamengetrokken worden, en wil deze bij voorkeur te Leiden gevestigd hebben. Het eerste stemmen wij gereedelijk toe, daar het wel zeker is, dat onze geldmiddelen het onderhouden van drie goede Hoogescholen niet vergunnen, het laatste beschouwen wij niet als onbetwistbaar. Het is evenwel ons voornemen niet deze vraag hier te bespreken. Mr. opzoomer, die Utrecht voorstelde, heeft volgens den Schrijver zelven nog eenige, al zijn 't geen gewigtige, gronden aangevoerd; maar Dr. van vloten maakt er zich met eene beslissing ex tripode van af. Het is echter thans uit de mode zich daardoor te laten verschrikken.

Hierop volgt het eerste Hoofdstuk, getiteld: de godgeleerde Faculteit. De inhoud van dit hoofdstuk komt kortelijk daarop neder, dat de Schrijver geen Godgeleerde Faculteit aan de Hoogeschool wil dulden. Hieromtrent zijn wij het niet met hem eens. Wij stemmen gaarne toe, dat het ongerijmd is, terwijl de scheiding van Kerk en Staat als beginsel vaststaat, nog eene Godgeleerde Faculteit, ten dienste van een bepaald Kerkgenootschap, aan eene Lands Hoogeschool te laten bestaan; doch naar ons inzien moet er evenwel eene Godgeleerde Faculteit, zonder andere geloofsbelijdenis, dan die der uitkomsten van de wetenschap, aan de Hoogeschool blijven. Het bestaan van zulk eene godgeleerdheid moet de Schrijver zelf erkennen, of anders van zijnen Doctorstitel afstand doen. Van de lessen, in die Faculteit gegeven, konden dan de toekomstige godsdienstleeraars der verschillende geloofsbelijdenissen, des verkiezende, gebruik maken, zonder dat iemand daartoe behoorde gedwongen te worden. Elk Kerkgenootschap, dat die lessen niet goedkeurde, moest dan, gelijk grootendeels toch reeds gebeurt, zijn eigen Kweekschool mogen hebben, met volkomen vrijheid, om die naar zijn goedvinden in te rigten. Wij zijn dus in zoo verre van des Schrijvers meening, dat wij geene godgeleerden van eene bepaalde geloofsbelijdenis aan de Hoogeschool wenschen te vormen; maar het komt ons ten hoogste verkeerd voor, de godgeleerde wetenschap

[p. 649]

geheel te verbannen. Men zegge niet: de godgeleerdheid als wetenschap is een onderdeel van wijsbegeerte, letteren en geschiedenis; want het is toch zeker, dat over het algemeen wijsbegeerte, letteren en geschiedenis weinig acht op de godgeleerdheid slaan, en deze, wanneer zij niet aan opzettelijk daartoe benoemde leeraars was toevertrouwd, weldra geheel zou vervallen.

Het tweede Hoofdstuk handelt over de zedekundige wetenschap. Hierin wordt veel behartigenswaardigs gezegd. Vooral hetgeen over de zedekunde (blz. 21, 1)) gezegd is, verdient allezins in aanmerking genomen te worden. Het is een treurig verschijnsel in onzen tijd, dat zich telkens eene zekere beginselloosheid openbaart, die waarschijnlijk daaraan te wijten is, dat gewoonlijk de zedekunde van de historische godgeleerdheid afhankelijk gemaakt wordt, en op dit gebied tegenwoordig een burgeroorlog heerscht, die de overtuiging der leeken aan het wankelen brengt, en bij gevolg ook hun zedelijk bewustzijn verzwakt. Dit kon verholpen worden, door de zedekunde geheel als zelfstandige wetenschap, naar de wijze der Socratische scholen in de oudheid, te behandelen; en haar dus op een van alle historische stelsels onafhankelijk standpunt te plaatsen. Dit zou het zedelijk bewustzijn in ons volk niet weinig verlevendigen, en daarom is het ook onze wensch, dat de lessen over de wijsgeerige zedekunde voor alle studerenden verpligtend mogen gemaakt worden.

In het derde Hoofdstuk, de Faculteit der letteren en het Hollandsch, wordt menige belangrijke wenk over de studie der letteren in het algemeen, en over die van onze vaderlandsche letteren in het bijzonder gegeven. Wij juichen het dáár gezegde gaarne toe, vooral dewijl het in Nederland hoog noodig is, het onderwijs in de Nederlandsche taal te verbeteren. Wanneer de Regering hiertoe pogingen aanwendt, zal zij bij het volk waarschijnlijk veel bereidwilligheid vinden, de Congressen voor de beoefening onzer Nederlandsche taal strekken onder anderen ten bewijze, dat de belangstelling in dit vak onder onze Natie aan het klimmen is.

In het vierde Hoofdstuk wordt over de voorbereidende

[p. 650]

studiën gehandeld. Het dáár, in overeenstemming met Mr. opzoomer, voorgestane denkbeeld, om den tijd der Academiestudie te bekorten, en dien der voorbereidende studie te verlengen, juichen wij zeer toe. Daardoor blijven de jonge lieden langer onder de meer bijzondere leiding hunner leermeesters, en komen met een meer gevestigd karakter aan de Hoogeschool, terwijl tevens daardoor de zwarigheid, die sommigen zien in het vereenigen van zoo vele studenten in ééne stad, van zelf niet weinig wordt verminderd. Ook wat hier over den voorrang van het Grieksch boven het Latijn gezegd wordt is waarheid. Ook het brengen van Logica en Natuurkunde aan de Gymnasiën moeten wij prijzen; en wij gelooven niet, dat daardoor te veel van de hersens der leerlingen zou gevergd worden; daar zij er langer dan thans zonden blijven, en dus ook meer zouden kunnen uitvoeren. Het zou echter, ter voorkoming van nadeelige gevolgen voor de gezondheid, bij aanhoudende studie, ten hoogste zijn aan te bevelen, dat aan de Gymnasiën tevens gelegenheid tot het leeren der gymnastiek wierde gegeven. Wegens de bezorgdheid van sommige ouders kon men het aan ieder vrij laten daaraan al of niet deel te nemen. Wij twijfelen niet, of de gunstige gevolgen, die men er van zou bespeuren, zouden spoedig algemeene deelneming te weeg brengen.

d. burger, jr.