Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1850

Italië; zijne jongste omwentelingen en tegenwoordige toestand; door C. Mac Farlane. Naar het Engelsch, door G. Francken. II Deelen. Te Amsterdam, bij P.N. van Kampen. 1849. In gr. 8vo. 483 bl. f 5-10.

Van de troonsbestijging des tegenwoordigen Pausen af hebben zich de blikken van allen, die den loop der staatkundige gebeurtenissen volgen, op Italië gevestigd; waar zelfs de minder geoefende zich verschijnselen zag ontwikkelen, die op eene geheele omkeering der maatschappelijke orde schenen te moeten uitloopen, en de lava van omwentelings- en vernielingszucht over Europa te zullen slingeren, lang voordat Frankrijk zijnen troon verbrijzelde, en de vlam ook in andere Staten ten dake uitsloeg, na lang smeulen van een met moeite gedempt gehouden vuur. Een geschiedkundig overzigt over de Italiaansche gebeurtenissen der laatste jaren kan niet anders dan eene hoogst belangrijke bijdrage zijn tot de geschiedenis van onzen tijd, indien het geleverd wordt door iemand der zaken kundig en noch aan de eene noch aan de andere zijde te partijdig, om haar in het regte licht te stellen. In beide opzigten verdient de man, die hier als verhaler optreedt, allen lof. Hij had Italië en zijnen politieken toestand reeds uit een vroeger twaalfjarig verblijf van nabij leeren kennen. De overgang van onrust en woeling in het Napoleontische tijdvak tot kalmte en stilte had als voor zijne oogen plaats gehad. Ook nog na zijn vertrek uit het Schierëiland had hij er betrekking en briefwisseling onderhouden, en zijne aandacht was steeds gevestigd gebleven op de vorderingen van

[p. 501]

Italië's letterkunde, op de ontwerpen, welke daar voorgesteld werden tot maatschappelijke verbetering des volks, en op de verschillende mislukte, voorbarige pogingen, om het Schierëiland in opstand te brengen, de Oostenrijkers te verdrijven en constitutionele regeringsvormen in te voeren. Van Konstantinopel, waar hij zich bevond, ging hij in Julij 1848 op reis naar Italië, hetwelk hij van het zuiden naar het noorden doortrok, in de gelegenheid geplaatst om van veel onderrigt te worden, en zich dat overal ten nutte makende. De ultra-liberale partij zal hier haar beeld juist niet met aanlokkelijke trekken geschetst vinden; de Schrijver is van eene zeer gematigd vrijheidlievende denkwijze, en karel albert wordt even weinig door hem gespaard als de veel te hoog opgevijzelde, maar door sommigen misschien met te veel voor- of tegeningenomenheid beoordeelde pius IX. Mac farlane geeft niet alleen als ooggetuige verslag van hetgeen hij-zelf heeft bijgewoond, maar deelt ook soms de gebeurtenissen en oordeelvellingen uit de Italiaansche bladen van dien tijd mede. Kortom: de lezing overtuigt van de waarheidsliefde des Schrijvers, en het boek verspreidt, zoo als the Quaterly Review van het oorspronkelijke te regt zeide, meer licht over den tegenwoordigen staat van het Italiaansche schierëiland, dan men verkrijgen kan door het lezen van de tallooze vlugschriften, herigten en brieven, waarmede de drukpers in den laatsten tijd is overstelpt.

De schrijftrant is los en onderhoudend. De auteur heeft zich niet angstig aan eene geregelde historische orde willen houden, en toch is het hem gelukt eenen helder aanschouwelijken indruk te geven. Den Vertaler komt de lof toe van zijne taak uitmuntend te hebben verrigt, en den Uitgever die eener zindelijke uitvoering.

Zoo wij de bedenkingen, die wij op enkele plaatsen tegen de oordeelvellingen en beschouwingen van den Schrijver hebben, hier zouden ontwikkelen en staven, zouden wij onze aankondiging rekken, doch haar zeker niet belangrijker maken. Dus meenen wij ons te mogen vergenoegen met eenvoudige aanprijzing dezer twee boek-

[p. 502]

deeltjes, van welke het eerste versierd is met het portret des Konings van Napels, het tweede met dat van Koning karel albert.