Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1850

Christelijke ziekentroost. Vrij naar het Fransch van Barthélemy Bouvier, Christenleeraar te Genève; door S.L. Fr.... Met een aanbevelenden brief van den Hoogleeraar F.J. Domela Nieuwenhuis. Te Amsterdam en Arnhem, bij J. Stemvers en H.B. Breijer. 1850. In kl. 8vo. IV en 206 bl. f 1-40.

Het Christendom heeft de onschatbare verdienste, van den mensch nooit en in geen geval te verlaten, of zelfs maar alleen te laten. Het neemt den mensch aan reeds als kind in de wieg, is zijn gids in jongelingsjaren, zijn raadsman in het gevorderde leven, en vergezelt hem alöm, zoo in de wereld als in huis. Waar de kunst magteloos terugdeinst, de vriendschap vruchteloos weent, treedt het toe als een milde trooster, en stort zelfs balsem in het krimpende hart, dat den killen aangreep voelt van de hand des doods.

Vandaar dat de Evangeliedienaar zoo regt op zijn plaats is aan het krankbed. Daar blinkt niet zijn talent, maar

[p. 379]

het woord, dat hij spreekt, en tot leven en zaligheid brengt. De taak des zielzorgers aan de ziektesponde, is niet altijd even gemakkelijk, vooral wanneer hij niet vertrouwelijk bekend is met het innerlijke leven zijner Gemeente, en hare leden niet anders dan van den kansel ziet. Doch wie zijne gemeenteleden gadeslaat in hun huiselijk en maatschappelijk leven, hij weet zeer goed, hoe hij den kranken broeder of zuster als predikant of als vriend heeft toe te spreken. Ik geloof, dat de leeraar, bij zijne eerste komst, in eene ziekekamer méér imposeert, eigenlijk gezegd méér schrik wekt, terwijl hij, die er bekend is, méér verblijdt en vertroost.

De predikant komt niet aan het krankbed als een Inquisiteur, maar als een bode van den Heer, die niet met bedreigingen afstoot, maar met liefdeärmen ontvangt allen, die heul en heil bij hem zoeken. Niet dat hij den verstokten, of wie op eigengeregtigheid steunt, in zijne zonde en waan moet laten; dat zij verre! - Van genade en ontferming heeft hij te spreken..... doch, waar voert het onderwerp ons heen!? - Wij zouden bijkans vergeten de pen opgenomen te hebben enkel om een boekje aan te kondigen, dat ons bij de lezing zoo zeer heeft voldaan, gelijk het ook uitwendig goed uitziet, en, enkele fouten van korrektie uitgezonderd, goed is uitgevoerd.

Het werkje, dat wij dus aankondigen, is uit het Fransch vertaald door eene vrouw, die, in ziekelijken staat, in deze vertolking troost en opbeuring vond. Haar handschrift is nagezien, en hier en daar gewijzigd en omgewerkt door den Hoogleeraar domela nieuwenhuis, die van 't geen hij er aan deed op hescheidene wijze rekenschap geeft.

Het eerste gedeelte bevat twaalf brieven, allen evenzeer geschikt, om aan het krankbed voorgelezen, of door den kranken-zelven gelezen te worden. De toon is eenvoudig en hartelijk. Men vindt bier geene overdreven voorstellingen, evenmin om den kranke te verschrikken, als om hem den dood ligtvaardig te gemoet te doen gaan Elke brief wordt met een vurig gebed besloten.

Het lezen van den achtsten brief, in welken over de

[p. 380]

inwendige gemeenschap met God gehandeld wordt, en waarbij de viering van het H. Avondmaal op het ziekbed ter sprake komt, stemt tot nadenken over het voorregt dergenen, die de klagt niet hebben te slaken, welke hier eenen zieke in den mond wordt gelegd. De Luthersche kerk b.v. houdt in dezen het midden tusschen de Roomsche en Hervormde kerken. Zij beschouwt de toediening van het H. Avondmaal aan den rand van het graf als een milde bron van troost, en acht het goed den stervenden de vervulling van zijn laatsten wensch niet te ontzeggen. Wij hebben menig leeraar den wensch hooren uiten, dat ook hij 't gebruik maken van dit voorregt niet hadde te weigeren, en de wijze, waarop de trooster in het werk, den kranke, die naar het brood des levens verlangt, tevreden stelt, getuigt, naar ons gevoelen, te zeer van spiritualisatie: - de geest wil op de aarde een ligchaam hebben.

Er kan ook, dunkt ons, maar weinig tegen dit voorregt ingebragt worden. Behoort de Avondmaalviering uitsluitend in eene vormelijke kerk; waar was die, toen het werd ingesteld? Het radikalisme der Hervorming, dat, met voorbijzien der historische ontwikkeling, de kerk der zestiende eeuw apostoliseerde, en het castenmatige van den leeraarstand ophief, schijnt zich op dit punt aan inconsequentie te hebben bloot gegeven.

Het ziek- en sterfbed, waar het gebed, onder tranen van berouw en boete, ten hemel vaart, is het niet eene heilige kerk: is de Heer dáár niet gewisselijk in het midden? Hoe plegtig, hartroerend en verheffend is het, dáár te zien den kranke, die de aarde vaarwel zegt en geen heil verwacht dan in Gods genade; de bedroefde huismoeder, die weet, dat haar de beminde wederhelft en de steun haar levens ontvalt, en Gods ontferming afsmeekt; en bij hen den leeraar, die beiden opdraagt aan den grooten Herder der zielen! - Zie, daar worden allen gesterkt met het brood des levens; niet enkel de kranke, maar ook zijne dierbaren en met hen de leeraar, die allen, dood en eeuwigheid voor oogen, zich vereenigen met Hem, die onze zonden droeg aan het kruis, en de sleutelen

[p. 381]

heeft des doods en van zijn rijk. Wie zal hier geene kerk aanschouwen; geene gemeente, waar de Getrouwe zijne belofte vervult: ‘Ik ben met u alle dagen tot aan de voleinding der dingen’?

Intusschen zouden wij er niet voor zijn, dat de predikant uitdeeler ware van het bondszegel aan den kranke alleen: naar ons begrip moet door al de aanwezigen aan die heilige handeling worden deel genomen. De dag eener zulke avondmaalsviering aan het sterfbed moet een josuaas-dag zijn, waarop ieder dit woord voor zich overneemt: ‘Ik en mijn huis, wij willen den Heere dienen!’ Men vrage niet: zijn de aanwezigen genoegzaam voorbereid, om het avondmaal te houden? - Ongelukkig voorwaar, wie er aan het sterfbed van echtgenoot, vader, moeder of kind, niet toe gestemd zoude zijn, die er zich daar niet geschikt toe zoude achten. Wie op de werkdagen met stervenden geen avondmaal kan houden, verkondige ook des zondags den Heere niet aan de gezonden.

Het tweede gedeelte van den ziekentroost, niet minder belangrijk dan het eerste, is eene opgave van bijbelplaatsen, om aan of op het krankbed te lezen, met korte gebeden. Deze bezitten de groote verdienste van eenvoud, gemoedelijkheid en klaarheid. Zij brengen het hoofd van den zieke niet in de war, maar wekken in zijn hart eene levende zelfbewustheid op en brengen hem in gemeenschap met God en dien hij gezonden heeft.

Het spreekt van zelf, dat het eene gebed treffender of voortreffelijker is dan het andere; maar de verscheidenheid, welke hier wordt aangetroffen, is uitermate wèl berekend voor de onderscheidene toestanden naar ligchaam en ziel, waarin kranken zich kunnen bevinden; zoodat er altoos iets gevonden wordt, hetwelk zij zich bepaaldelijk kunnen toeëigenen.

Wij raden ook de gezonden aan, met dit boekje kennis te maken; dan zullen zij er in te huis zijn als het eigenlijk noodig is. Ook jeugdigen bedienaren des woords wordt het minzaam aanbevolen. De omgang met kranken moet door de ervaring geleerd worden. Menigeen stond verlegener bij het eerste ziekbed, waar hij geroe-

[p. 382]

pen werd, dan bij het uitspreken zijner eerste preek. Dit boekje kan den jeugdigen kerkleeraar uitmuntende diensten bewijzen.

Wij wenschen het werkje allerwege een gunstig onthaal, en den Schrijver, de Vertaalster en den waardigen man, die het bij het publiek inleidt, al den zegen, die op een goed werk zelden achterblijft.

h.
j.h.s.