Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1850

Betty en Toms, of Doctor Jenner en zijne ontdekking, door Nieritz. Te Amsterdam, bij M.H. Binger. 1848. Uit het Hoogduitsch, naar den vierden druk, met gekleurde platen. In kl. 8vo. 154 bl. f 1-:

In de harten der kinderen moet een kiem worden gelegd voor de toekomst, die zij te gemoet gaan, en de neiging voor al wat goed en edel is, opdat zij immer het goede en edele beschouwen als noodwendig en pligtmatig.

De geschiedenis van betty en toms is bestemd om jeugdige harten te winnen voor de weldaad van jenner; een weldaad zoo groot, dat het getal menschenlevens, door haar behouden, met geene duizendtallen is te noemen, en die reeds groot zoude zijn, al hadden wij er niets anders aan te danken, dan de effene zachtheid der huid, de hoogere lieftalligheid, met welke de maagdelijke blos ons tegenblinkt, en de tevredenheid, waarmede ieder zijn beeld in den spiegel kan aanschouwen.

Maar hoe vele tranen, hoe vele zuchten zijn er door gespaard; hoe vele stemmen van wanhopige smart zijn er door veranderd in stemmen van vreugde! En toch hoe vele duizenden en duizenden stemmen zijn er thans van onverschilligheid en ondankbaarheid! - Zoo is de mensch; hij stort tranen van dank bij het ontvangen eener weldaad, een tijd lang is hij bewogen, als hij aan die weldaad denkt; maar er komt een andere tijd, waarin

[p. 324]

hij ophoudt haar te waarderen, of waarin 't hem wrevelig maakt te denken, dat hij verpligtingen heeft.

Er zijn, omtrent de koepokïnënting, onverschilligen en ongeloovigen, ontkenners en twijfelaars. Geen voorschrift of gebod, geen wet, geen besluit, ook geen raad of redenering, en geen bewijs is in staat den mensch, zoo lang hij niet in gevaar is, de overtuiging van het gevaar te geven; neen! hij wil, hij moet storten in de grondelooze diepte der dwaasheden, hij moet gevallen zijn eer hij de reddende hand vastklemt en hare waarde erkent.

De Schrijver van betty en toms wist, dat slechts het nog buigzame gemoed voor duurzame indrukken vatbaar is; dat de teedere beenderen de vormen der weeke deelen aannemen, om later dien vorm te behouden en op hunne beurt aan de weeke deelen hunne rigting aan te wijzen.

Het boekje is een allerliefst geschenk voor kinderen; een even onderhoudend als leerzaam werkje voor de lagere scholen. Het geheel is goed gevonden; er is zeer veel in, dat nut kan stichten, ook buiten de inënting. De trouw van den dienstknecht; het kinderlijke geloof aan het Opperwezen; de gefnuikte trots; de zegepraal der onschuld en moederliefde; de erkenning van verdiensten; de bestraffing van het domme vooroordeel, dat alles, en nog meer, is in dit kleine verhaal regt behagelijk dooreengevlochten. Wat er hier of daar niet waarschijnlijks in voorkomt, is toch niet onmogelijk. De vertaling echter had beter kunnen zijn, en de taal, op wier zuiverheid 't in kinderwerkjes vooral zoo zeer aankomt, laat op méér dan ééne plaats wat te wenschen over.

Wij bevelen het werkje voor de lagere scholen dringend aan; de onderwijzer vindt er ruimschoots gelegenheid in tot leerzame opmerkingen, en de indruk er van, ten aanzien van de hoofdzaak, kan niet anders dan weldadig zijn. Een schoolboekje als dit verdient de voorkeur boven vele andere.

l.h.v.