Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1850

De Buitenman, Tijdschrift voor den burgerstand ten platten lande, N^o. I-V. Te Amsterdam, bij J. Stemvers. 1850. 160 bl. f :-75.

De bedoeling met dit Tijdschrift is: den burgerstand,

[p. 322]

voor welken 't volgens den titel is bestemd, eene eenvoudige, aangename en leerzame lectuur aan te bieden. Ref. moet erkennen, dat de Schrijver, in de voor hem liggende vijf stukjes, zeer wel aan dat doel heeft beantwoord, maar hij wil eenige aanmerkingen niet achterwege houden.

De godsdienstige artikelen dragen den stempel van het Protestantisme. ‘De Buitenman’ verliest daardoor de helft der lezers, en wel die helft, welke het meest uit zulk een geschrift nut konde trekken. Ware het dan niet beter, indien er geene bepaalde kerkleer in kon waargenomen worden?

De exegetische fragmenten, zoo als over den paracleet, komen hier minder gepast voor; ze zijn droog, en geven slechts het bewijs der niet gelijkluidende verklaringen van zaken, waarover toch de leek niet kan beslissen.

Bij natuurkundige onderwerpen behoort vooral eene duidelijke verklaring te worden gegeven; maar bij de beschrijving van het ijs zijn de redenen niet gemeld, waarom het water, ouder verschijnselen van uitzetting, bevriest, terwijl andere ligchamen, door verlies van warmtestof, inkrimpen. - Geneeskundige voorschriften zijn geheel te verwerpen, wanneer men eenvoudige en heldere kennis verspreiden wil; de daauwpieren rieken naar de eeuwen der mirakelen, en het middel tegen den rooden loop is af te raden, want de dysenterie is eene zeer ernstige en verschillende trappen van pathische weefselverandering doorloopende aandoening der ingewanden. Gelukkig ontbreken zulke remediën in het 5de stukje. - Artikelen zoo als jezus en zijne vrienden na zijne opstanding, en jezus niet meer op aarde, zijn in den waren trant geschreven, zullen met genoegen gelezen worden en kunnen veel nut stichten. Daarentegen wil 't artikel over het vergif der zamenleving ons niet bevallen; ook om den toon.

Ten slotte geven wij den bekwamen Schrijver in overweging, om zich vooral te bepalen bij voorwerpen uit de Natuur, en bij natuurverschijnselen. De kuif van een Amerikaansch vogeltje is, naar ons gevoelen, juist datgene, wat voor de lezers van ‘den Buitenman’ bij

[p. 323]

uitnemendheid geschikt is. De kennis der Natuur leidt op tot de kennis van God; die kennis is even belangrijk, even toegankelijk voor allen; zij leert onbevooroordeeld onderzoeken, het ware kennen uit het valsche, en onderscheiden wat uit den mensch en wat uit God is. - Wij zien de verdere afleveringen van ‘den Buitenman’ met verlangen te gemoet, en bevelen hem aan, in de verwachting, dat hij staande zal blijven en vooruitgaan in bijval, dien hij allezins verdient.

l.h.v.