Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1850

Mr. A.A. van Vloten. Proeve van een ontwerp van wet op het beleid der Regering in Nederlandsch Indië, met eene daarbij behoorende Memorie van Toelichting. Te 's Hertogenbosch, bij Gebr. Muller. 1849. In gr. 8vo. VIII en 131 bl. f 1-40.

De Proeve wordt voorafgegaan door eene voorrede, geteekend: ‘Buitenzorg op het Eiland Java, 19 September 1849,’ waaruit wij vernemen, dat de Schrijver ruim twintig jaren in Nederlandsch Indië heeft doorgebragt, en aldaar verschillende regterlijke bedieningen, laatstelijk die van Raadsheer in het Hoog Geregtshof, heeft bekleed. Voorts blijkt er uit, dat hem ‘in deze laatste bediening, eenige jaren geleden, gelijk aan zoo vele anderen, verlof verleend is om deelgenoot te worden in eene suiker-onderneming;’ dat hij ‘alstoen, gedurende zeven jaren, in dagelijksche aanraking met de inlandsche bevolking is geweest en bij gevolg in de gelegenheid om hare zeden en gewoonten naauwkeurig te leeren kennen.’ De aldus opgedane kennis, meent de Heer van vloten, geeft hem regt op te treden met eene Proeve van ontwerp van wet, waarbij de kennis van den aard der bevolking, hare gewoonten en gebruiken, alsmede

[p. 312]

van het raderwerk der regering en van het inlandsch bestuur als noodwendige vereischten moeten beschouwd worden.

Het Ontwerp van Wet op het beleid der Regering in Nederlandsch Indië (van bl. 9 tot 38), de Memorie van Toelichting (van bl. 39 tot 98) en de als bijlage achteraangevoegde Publicatie van 26 September 1836, houdende Reglement op het beleid der Regering (bl. 99 tot 131), thans nog in werking, volgen elkander in dit boeksken op. De bijvoeging der Publicatie is een gelukkig denkbeeld geweest; want slechts weinigen kunnen geacht worden het Reglement bij de hand te hebben, en velen zouden dus verstoken zijn geweest van de gelegenheid, om het bestaande met het voorgestelde in goeden zamenhang te vergelijken.

Eene gezette lezing van het Ontwerp en de Memorie van Toelichting heeft ons vele bewijzen geleverd, dat de Schrijver wel berekend is voor zijne taak, en haar niet ligtvaardig heeft op zich genomen of uitgevoerd. Bovendien bevat de Memorie van Toelichting onderscheidene nuttige wenken, waarvan wij er eene zullen afschrijven, betreffende de Delftsche Akademie, wier opheffing, korte dagen geleden, weder is ter sprake gekomen. Dit zal tevens den lezer in de gelegenheid stellen, om over den redeneertrant van den Heer van vloten te oordeelen.

(Bl. 81): ‘Het grootste verwijt, dat men aan de school te Delft, en met volkomen regt, doet, is het uitsluitend voorregt, aan dezelve toegekend; niemand, zelfs geen doctor in de beide regten, is er van verschoond, indien hij ambtenaar voor de Indische dienst wil worden. De schrijver zal zich niet inlaten met een onderzoek, of het niet doelmatiger zoude zijn geweest, de school te Delft op eenen anderen voet in te rigten, en of de kennis van het Javaansch en Maleisch niet even goed had kunnen worden bevorderd, door Professoren bij eene of al de Hoogescholen aan te stellen; dit is zeker, dat de kennis dier talen niet genoeg kan worden aangemoedigd en uitgebreid. Die lessen behoorden, tot dat einde, ook toe-

[p. 313]

gankelijk te zijn voor iedereen, zonder onderscheid, of iemand al dan niet op de rollen der studenten is ingeschreven.’

Men zal gewis niet verlangen, hier de punten te zien opgegeven, waarin het Ontwerp van het thans in werking zijnde Reglement afwijkt. Zoo niet met alle, dan toch met de meeste afwijkingen kunnen wij ons zéér wel vereenigen. - Eene veranderde inrigting, b.v. van den Raad van Nederlandsch Indië, zoo als die is omschreven in het Derde Hoofdstuk, bl. 21 en volg., zou allezins geschikt zijn om dat ligchaam uit de nietigheid, waarin het onder de werking van het Reglement van 1836 gezonken is, weder op te heffen, zonder gevaar dat 't weder zoodanig belemmerend voor den algemeenen Landvoogd zou kunnen worden, als die Raad meermalen geweest is, toen hij met den Gouverneur-Generaal de Hooge Regering van Nederlandsch Indië uitmaakte.

Naar luid van de gewijzigde Grondwet moeten, te zijner tijd, door het Gouvernement, voordragten op het beleid der Regering in de Koloniën en Bezittingen van het Rijk in andere werelddeelen aan de Staten-Generaal worden aangeboden. Hier is dus stoffe tot overweging voor onze Staatsmannen en Volksvertegenwoordigers, en voor alle zulke hooggeplaatste ambtenaren, die door een langdurig verblijf in Indië de kennis en ondervinding hebben verkregen, welke ter zake dient.
l.