Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1850

Nederlandsch Jaarboekje der Posterijen, voor 1850, door S. Gille Heringa, Directeur van het Postkantoor te Tilburg. (Met het portret van Z.M. den Koning Willem III, en van wijlen den Staatsraad Van Roijen, Oud-Administrateur der Posterijen.) Tweede Jaargang. Uitgegegeven voor rekening van, en door den Schrijver. Gedrukt te Tilburg, bij A. van der Voort en Zonen. 1850. In kl. 8vo. Te zamen 339 bl. f 1-25.

Dit Jaarboekje, waarvan wij thans den Tweeden Jaargang aankondigen, verdient grooten lof. De Schrijver heeft in een kort, maar veelomvattend, voorberigt de redenen opgegeven, die hem genoopt hebben, om weder met zijne onderneming voort te gaan, ofschoon het dehiet zijne uitzigten nog niet heeft geëvenaard. Wij wenschen hem gaarne een ruim debiet, niet slechts onder zijne collegen, maar ook bij diverse Administratiën, handelskantoren, lees-cirkels, en particulieren; en om velen daartoe uit te noodigen, willen wij een kort verslag geven van den inhoud.

Vooreerst, wat de kunst betreft, vindt men hier een

[p. 304]

uit den Almanach de Gotha, met een Nederduitsch onderschrift, overgedrukt portret van Z.M. den Koning; en een fraai portret van wijlen den Staatsraad van roijen, den voormaligen Chef van de Administratie; hetwelk, gelijk de Schrijver te regt zegt, der steendrukkerij van den Heer fuhri eere aandoet.

De uitvoering van het Jaarboekje-zelf is net en eenvoudig, en de prijs is, naar gelang van den rijken inhoud, en de belde portretten, zeer matig gesteld.

Na den Kalender, is de inhoud in drie hoofd-rubrieken verdeeld het Nederlandsche Postwezen, het Buitenlandsche Postwezen, en Mengelwerk. Onder de eerste rubriek vindt men eene opgave van het personeel hier te lande en in de Koloniën, vermelding der wijzigingen in 't personeel gedurende het afgeloopen jaar, door overlijden, ontslag en benoeming; een verslag der in 1849 genomen Ministeriéle resolutiën, van blijvend belang, vooral wat de overland-mail betreft. Daarop volgt dan de mededeeling van het primitief Ontwerp der postwet, de Memorie van toelichting, het Verslag der rapporteurs in de Tweede Kamer, de Memorie van beantwoording, het gewijzigd Ontwerp van wet, en een Nawoord van den Schrijver, ook betrekkelijk eenige dagblad-artikels en brochures over het onderwerp: bij de voorrede wordt, in eene Noot, de aanneming der wet vermeld, en voorts beloofd, dat het overige van de geschiedenis dezer nieuwe post-wet in den volgenden jaargang zal worden medegedeeld. De Schrijver begrijpt te regt, dat het wenschelijk is, dit alles, als geschiedkundig gedenkstuk, en als een op zich-zelf lezenswaardig geheel, bijeenverzameld te bezitten. Daarop volgt het Tarief van reisgelden voor post-ambtenaren, een Ministeriëel Besluit omtrent te korten in de landskassen, en eene Necrologie, of beknopte mededeeling omtrent drie, in 1849 overleden Directeuren van Postkantoren. Deze rubriek wordt besloten met nog eenige bijzonderheden betreffende de mail-dienst voor Java.

De rubriek buitenland, met een kort voorwoord geöpend, bevat mededeelingen omtrent de veranderingen in het post-wezen, in onderscheidene landen voorgevallen;

[p. 305]

daaronder zijn het meest uitgebreid de mededeelingen omtrent België, Engeland, Frankrijk, Oostenrijk, en Pruissen.

De derde rubriek, het Mengelwerk, bevat onderscheidene belangrijke stukjes, waarvan wij alleen zullen noemen Iets over de Groningsche Posterijen in de 17de eeuw, door nu wijlen Mr. h.o. feith, in leven Archivarius dier Provincie, kort voor zijn dood, nog aan den Schrijver medegedeeld; eene andere geschiedkundige mededeeling, door Dr. p. Scheltema, Archivarius der stad Amsterdam, geleverd; een lief verhaal, getiteld ‘de laatste postillon’; een versje van Mr. j. van lennep, ‘het raadsel’ geheeten; een uitvoerig en belangrijk stuk over de frankeer-zegels; iets over telegraphen en bijzonder over electro-magnetische telegraphen, en onderscheidene andere.

Het geheel getuigt van des Schrijvers onvermoeiden ijver, van de liefde, welke hij zijn vak toedraagt, en van zijne zucht om nuttig te zijn. Wij wenschen, dat hij goed moge slagen, en zeggen hem gaarne na, wat hij, aan het slot der voorrede, zijnen lezers toeroept: ‘en nu vaartwel, en, zoo ik hoop, tot in 1851.’