Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1850

De afschaffing van den sterken drank, een werk van ware menschenliefde. Toespraak door T.C.R. Huydecoper, Theol. Doct. en V.D.M. Te Amsterdam, bij H.W. Mooy. 1849. In gr. 8vo. 46 bl. f :-40.

De Eerwaarde huydecoper geeft in deze bladen algemeen te lezen, wat hij op den 13 Junij van het vorige jaar, bij het openen van de Zevende jaarlijksche Algemeene Vergadering van Bestuurders en Correspondenten

[p. 294]

der Nederlandsche Vereeniging tot afschaffing van sterken drank, te Haarlem gesproken heeft.

In die aanspraak doet hij rekenschap van den oorlog dien de Vereeniging voert, niet tegen de onmatigheid, - want er gaan zich ook te buiten in lekker eten en in fijne wijnen - maar tegen den sterken drank. Met kracht en nadruk bepleit hij de afschaffing van den sterken drank, door ze voor te stellen: ‘als een werk van ware menschenliefde, tot 's naasten welzijn.’ ‘Liefde tracht van den broeder af te wenden, wat hem schaden kan. Liefde voor den broeder getroost zich gaarne tegenstand, miskenning of koele bejegening en blijft volharden. Liefde verblijdt zich met den broeder over zijn geluk en vindt in de bevordering daarvan haar loon.’

Deze drie punten ontwikkelt de redenaar con amore. Hij toont aan, dat wie een vriend des volks is, ook een vijand moet zijn van den sterken drank, hetzij men zijnen aard beschouwt; hetzij men hoort, wat bevoegde regters aangaande hem getuigen, of de ondervinding raadplege in hetgeen hij uitwerkt.

Wel treurt hij over tegenstand en weinige medewerking, maar hij doet het ook moedig uitkomen, dat de liefde voor niets, zelfs niet voor smaadheid terugdeinst, maar onverflaauwd voortgaat naar heur doel. Uit den aard der zaak en uit de ondervinding toont hij vervolgens aan, dat de afschaffing niet slechts ongeluk en schade van den broeder afwendt, maar ook regtstreeks leidt tot bevordering van zijn tijdelijk en eeuwig geluk.

Ziedaar de omtrekken der rede van den zoo ijvervollen huydecoper. Hij heeft, naar ons gevoelen, de taak zijner waardig volbragt en wij wenschen, dat deze rede alom verspreid en algemeen gelezen en behartigd worde. Behoudens in enkele uitzonderingen, waarop wij aanstonds terugkomen, onderscheidt zich de redevoering door naauwkeurigheid en gematigdheid. Wij houden het er voor, dat de tijd van lieverleê het eenzijdige en overdrevene, dat de edele poging der voorstanders van de afschaffing aankleefde, zal doen wegvallen. Dat wenschen ook wij, omdat overdrijving de zaak heeft bena-

[p. 295]

deeld. Is 't geen overdrijving, indien 't waar zij, dat Predikanten hunnen catechisanten de belofte afvergen dat zij geen sterken drank zullen drinken. Wij hebben gezien, dat afschaffers overmatig wijn dronken, maar de punchgelée voorbij lieten gaan, omdat zij geen sterken drank wilden gebruiken. Hoogachting verdienen, integendeel, dezulken, die, ofschoon bemiddeld genoeg om wijn te kunnen drinken, evenwel, ten einde den onbemiddelde geen aanstoot te geven, zich ook het gebruik van den wijn ontzeggen. Dit is grooter, dan met schuimenden champagne te bekeren en toasten op den ondergang van den sterken drank.

De waardige redenaar verklaart bereid te zijn er ook den wijn aan te geven, indien men hem overtuige, dat de wijn in ons Vaderland gedronken, ook maar één tiende aanrigt der schade, die door den sterken drank wordt veroorzaakt. Maar de vergelijking gaat niet door; wijl de verhouding der gebruikers niet gelijk staat. Het is, bovendien, bekend genoeg, hoe velen er onmatig zijn in het gebruik van wijn. Ook houden wij er niet van, de deugd onder cijfers te brengen. Wat de Heer huydecoper laat volgen: ‘ik geloof niet dat de armen, al schaften ook alle rijken den wijn af, daarom één glas jenever minder zouden drinken,’ is een petitio principii. Men heeft er nog geen proef van genomen. Wij gelooven zelfs, dat zij, die zich ook van wijn onthouden, een ander geloof koesteren.

Aan het slot zegt de Spreker: ‘Ik denk aan eenen achtingswaardigen leeraar, op wien de schoonmoeder van eenen afschaffer zich beriep en dezen overhaalde, om bij het doopmaal van zijn tweede kind eenen borrel te schenken: “de leeraar deed het óók wel een enkele maal!” De gelukkige vader laat zich overhalen; hij drinkt zijn eerste glas... hij is een dronkaard geworden en heeft op zijn sterfbed in wanhoop uitgeroepen: “ik zal den naam van dien man nog vloeken, als ik in de hel mijne oogen open doe!”’ Wij achten dit voorbeeld ongelukkig gekozen. Die uitroep op het sterfbed getuigt van waanzin en mist alle kracht van bewijs. De leeraar

[p. 296]

immers had hem niet aangeraden een glas te vullen. Wij voeren dit niet aan om den indruk dezer rede te verzwakken; maar om den voorstanderen van eene goede zaak bedachtzaamheid in het kiezen van bewijzen en voorbeelden heuschelijk aan te raden. Eén enkel, dat den spijker op den kop treft, doet meer af dan tien als die daar boven. Hiermede nemen wij met dankzegging aan den Spreker afscheid.

s.