Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1850

Regtsgeding tegen Jean Baptiste de Loeuil, laatstelijk heelmeester te Koewacht, bij arrest van het Provinciaal Geregtshof in Zeeland veroordeeld tot de straffe des doods, ter zake van moedwilligen doodslag enz., en geexecuteerd te Middelburg, den 11 Februarij 1850. - Door Mr. P.J.G. van diggelen en Mr. J. Snijder,

[p. 258]

Advokaten te Middelburg. Met portret, fac-similé en platen. Te Middelburg, bij Gebr. Abrahams. 1850. In gr. 8vo. 194 bl. f 2-40.

Zelden heeft eene criminele regtszaak zoo sterk de algemeene aandacht getrokken, als die van jean baptiste de loeuil, door de afschuwelijke middelen van honger en marteling, moordenaar van zijne echtgenoote, en te dier zake met den dood gestraft. Maar ook zelden vindt men in de geschiedenis of het leven een zoo diep gezonken en verharden booswicht; een monster, welks jaren lange wreedheid en ongevoeligheid alle denkbeelden te boven gaan. Doch wij willen zwijgen van den rampzalige, die reeds staat voor den eeuwigen Regter, en hopen, gelijk men zich daarmede vleit, ‘dat hij niet als een verstokte booswicht, maar als een berouwhebbende zondaar zal zijn gestorven,’ ofschoon wij ook dan nog de aanhaling der bijbelplaats: ‘zalig zijn de dooden, die in den Heere sterven’ (bladz. 181) te zijnen opzigte onvoegzaam achten.

De zaak-zelve is in de hoofdbijzonderheden algemeen bekend. Zij wordt echter hier tot in hare kleinste omstandigheden uiteengezet, en dat op eene wijze, die, tevens de naauwkeurigheid, onpartijdigheid en gemoedelijke trouw, waarmede het Geregtshof van Zeeland haar onderzocht en behandeld heeft, in het helderste licht stelt. In dit opzigt is het regtsgeding tegen de loeuil eene eerzuil voor dat Hof, gelijk de pleitrede tot verdediging van den beschuldigde een uitnemend blijk is van de scherpzinnigheid der Schrijvers; te meer, omdat de aangeklaagde zijne raadslieden aan naauwe banden legt, en hun een stelsel ten aanzien van het geregtelijk-geneeskundige had voorgeschreven, waarin zij zich met geen gunstig gevolg bewegen konden, gelijk dan ook de zedelijke overtuiging der schuld hun het pectus, quod disertum facit moest ontnemen. Evenwel al hebben zij niets verzuimd, wat ter verdediging dienen kon, gelijk zij nu, bij de uitgave van de geschiedenis der zaak, alles mededeelen wat er licht over kan verspreiden.

[p. 259]

Met dat al blijft die zaak nog in vele opzigten met een ondoordringbaren sluijer omgeven. Hoe is het mogelijk, moet ieder vragen, dat eene vrouw aldus wordt mishandeld, zonder dat buren, plaatselijke overheid of getuigen van de daden ook maar één enkelen stap doen, tot redding der ongelukkige uit de klaauwen eens tijgers? Hoe is het mogelijk, dat de vrouw-zelve, deswege door haren beul in tegenwoordigheid van een openbaar beambte ondervraagd, verklaart, door haren man wèl behandeld en behoorlijk gevoed te worden? Sloot vrees haren mond bij bloedverwanten en bekenden: die vrees had geenen grond bij de overheid, die te harer bescherming wilde optreden, maar teruggedrongen werd door hare eigene verklaring? Hoe is het mogelijk, dat bloedverwanten de ongelukkige verstooten en terugzenden, ‘omdat zij haar in haren haveloozen toestand niet houden kunnen’? Hoe is het mogelijk, dat kinderen, die daarna als vreeselijke getuigen tegen hun eigen vader (eene zeer akelige zijde der zaak!) optreden, hunne moeder hebben kunnen laten doodhongeren en doodmartelen, zonder de justitie in te roepen? Hoe is het mogelijk, dat zijne dochter lijdelijk verdroeg, wat rilling door de leden jaagt bij de bedekte aanduiding? Hoe is het mogelijk.....? Doch dat zal de lezer-zelf wel honderdmalen vragen bij het nadenken over deze treurige geschiedenis, die men zeker onder de verdichtingen eener teugellooze verbeelding zou rangschikken, indien zij niet als onder onze oogen ware voorgevallen.

Hoe werd de veroordeelde zulk een monster? Daarover trachten de bekwame Schrijvers eenig licht te verspreiden aan het slot van hun verhaal. Doch het bevredigt de menschkunde niet geheel, gelijk zij dan ook zelve zeggen: ‘dat verreweg het grootste gedeelte van 's mans levenswandel voor hen in de duisternis is gehuld gebleven.’ Dierlijke wellust was des misdadigers hoofdneiging, waarbij later zich de onzalige neiging tot sterken drank voegde. En wat verborgen is gebleven voor menschen, dat is openbaar voor God; en wij moeten ophouden te vragen, waar de geschiedenis niet van 's mans

[p. 260]

uitwendigen levensloop, maar van zijn inwendig zieleleven zwijgt. Dat de onbeteugeldste zelfzucht en onbepaaldste gehechtheid aan de dingen dezes levens, waardoor alle hoogere gedachten geheellijk werden buitengesloten, den rampzalige anderhalvén dag vóór zijnen dood nog bezielden, blijkt uit de ontzettende bijzonderheid, dat hij toen nog den ontboden notaris in de reden viel, toen hem de te voren opgegeven overdragt aan zijne kinderen werd voorgedragen, zijn verlangen te kennen gevende, die liever niet geplaatst te zien; zeggende: ‘Ik had liever, mijnheer de notaris! dat gij dat artikel er uitgelaten hadt; ik kon eens vrij komen, bij God zijn alle dingen mogelijk, en ik had mij dan van alles bij mijn leven ontdaan.’ Maar indien het openbaar gerucht waarheid behelst, zou de misdadiger bij zijn ongeloof ook het onzinnigst bijgeloof gevoegd hebben, en zich, op grond van zekere gekochte en gedragene medaille, tegen een gewelddadigen dood vrij gewaand hebben! En volgens dat zelfde gerucht was alles in zijn oog eene tooneelvertooning, ten einde hem in de engte te jagen met het doel, om hem van een groot gedeelte zijns vermogens te berooven. Van het laatste vinden wij hier de wenken, en wat het eerste aangaat, wij eerbiedigen de kieschheid der Schrijvers, ofschoon wij voor ons iets ter waarschuwing van misleide slagtoffers des bijgeloofs zouden verlangd hebben.

Wat overigens het voor ons liggend geschrift aangaat: het is wèl geschreven. Dat het herhaaldelijk dezelfde daadzaken behelst, ligt in den aard der zaak; dit is bij het opnemen van geregtelijke acte-stukken niet te vermijden. Slechts hadden wij wel gewenscht, dat de Schrijvers hier en daar wat minder hadden uitgeweid over de inrigting van hun geschrift. De stijl is beschaafd, de toon gepast, en, waar het voegzaam is, echt Christelijk.

Den uitgevers zij lof voor de nette uitvoering, en verschooning voor de menigte van drukfouten om den spoed, waarmede deze twaalf vellen gedrukt moesten worden, ten einde kort na de uitvoering der straf te kunnen ver-

[p. 261]

schijnen. Het afzigtig gelaat van den veroordeelde, een fac-similé van zijn handschrift, benevens twee teekeningen van den zolder, waar de ongelukkige vrouw was vastgeketend, zijn er bijgevoegd. Vooral ook om het weldadige doel der uitgave: ten voordeele van de algemeene armen te Middelburg, verdient het werkje gunst en aanbeveling.

h.m.c.