Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1850

Leerrede, den 50sten September 1849, te Schoonhoven gehouden door W.A. van Hengel, ter bevestiging van zijnen schoonzoon C.J. van Ketwich. Te Schoonhoven, bij S.E. van Nooten. 1849. In gr. 8vo. 26 bl. f :-25.

Volgens het voorberigt is zij in druk verschenen, op verzoek van den uitgever, ook namens anderen. Wie dat verzoek hebben uitgesproken, zijn daarin tolken geweest van allen, die prijs stellen op het kanselwerk van dezen grooten Homileet. Ook wij verheugden ons over de uitgave dier leerrede, gehouden bij de bevestiging van Dr. van ketwich, des Hoogleeraars schoonzoon. Wij hadden er groote verwachting van, en de lezing heeft

[p. 241]

ons niet te leur gesteld. De tekst, joh. xvii: ‘Heilig ze in uwe waarheid,’ is gelukkig gekozen. De Hoogleeraar beschouwt die woorden uit drie oogpunten; vooreerst als eene bede van de leerlingen van jezus, bij het vooruitzigt op hunne zending in de wereld. Het eerste deel bevat eene duidelijke en levendige tekstverklaring, die den grondigen Exegeet doet kennen. De aanleiding tot de bede des Heeren, en vervolgens de woorden der bedezelve worden helder en boeijend ontwikkeld. Zonder vertoon van geleerdheid, die, door velen, nog niet genoeg op den kansel vermeden wordt, deelt de Hoogleeraar gronden mede, welke hem de lezing: ‘heilig ze in de waarheid’ doen verkiezen boven die der Statenvertaling en van van der palm: heilig ze in uwe waarheid.’ De beteekenis van de bijbelsche uitdrukking heiligen wordt kort en regt bevattelijk verklaard. Als voorwerpen van die bede beschouwt de Hoogleeraar alle dezulken, die de Heiland zich als geloovende aan de prediking der Apostelen voorstelde: vooral op grond van joh. xvii:20 ‘Ik bid niet alleen voor dezen maar ook voor degenen, die door hun woord in mij gelooven zullen.’ Aldus werden de hoorders opgeleid om de bede des Heeren, ten tweeden, te beschouwen als eene bede voor elken Evangeliedienaar bijzonder bij zijne komst op eene nieuwe standplaats. Met veel oordeel betoogt de Hoogleeraar, dat de hedendaagsche Evangeliedienaren aan het geheiligd worden in de waarheid, in zekeren zin wel mindere, maar in een anderen zin, dezelfde, ja, nog veel meer behoefte hebben dan de Apostelen. Aan helderheid van voorstelling vindt men hier hoogen ernst, met roerende hartelijkheid gepaard. Treffend vooral is de toespraak tot den nieuwen leeraar; een gedeelte er van deelen wij mede als eene proeve van den gloed, met welken de waardige grijsaard nog weet te spreken, en ook van zijne voorstelling van het ambt des Evangeliedienaars. ‘Wat zal ik dan anders doen, dan u alles toewenschen, wat ik van den Evangeliedienaar gezegd heb, die zich in de waarheid heiligt? - Ja, neem het ter harte, mijn zoon! en laat het aanschouwelijk worden in uw gan-

[p. 242]

sche leven! Hoe hooger mijne jaren geklommen zijn, des te vrijmoediger kan ik spreken; maar des te meer weet ik ook bij ervaring, hoe diep wij allen ons dagelijks voor God te verootmoedigen hebben. Begin dus uwen arbeid in de gemeente met zulk eene verootmoediging van u zelven. Maar tracht u dan ook, met vertrouwen op hooger hulp, van alle vlekken te reinigen, die u nog aankleven! Zoek meer en meer gemeenzaam te worden met de waarheid, zoo als die in christus is, en verkondig haar zonder omzien en aan iedereen! Doch laat het dan ook voor God en de menschen blijken, dat het die hemelsche waarheid is, waardoor gij uw eigen leven heiligt! Zoo zal het u niet moeijelijk vallen, voor degenen, die aan u zijn toevertrouwd, te waken en te bidden, dat ook zij in de waarheid geheiligd worden. Uwen arbeid zal het verligten, dat u een ambtgenoot geschonken is, wien ik vóór ettelijke jaren onder mijne geliefdste leerlingen gerekend heb. Doe gij van uwen kant, wat u mogelijk is, om hem, althans eenigzins, het gemis van een' van koetsveld te vergoeden! Treft gij menschen aan, wier begrippen gij meent dat met de waarheid van het Evangelie in strijd zijn, beproef hen of het hun toeleg zij, in heiligheid des levens te wandelen! Als zij die proef kunnen doorstaan, zijn ze met u, hoe zij overigens denken mogen. Kom dus, als gij hun van hunne dwalingen niet genezen kunt, veel liever hunne zwakheden te gemoet, dan eenig rookend lemmet uit te blusschen! Hebt gij met dezulken te doen, die slechts den schijn van vroomheid aannemen, spreek tot hen de taal van hoogen ernst en breng ze, zoo gij kunt, tot ontdekking van zich zelven! Bestraf openbare zondaars wegens hunne zonden; maar toch aan hunne huizen en altijd met broederlijke liefde! Laat uw voorbeeld hen nog meer dan uw woord beschamen! Wees in zachtmoedigheid, vredelievendheid, verzoenlijkheid een navolger van Hem, die zijn leven niet gespaard heeft, om eene wereld te verlossen! Zoo zal deze gemeente zich verblijden, dat zij u geroepen heeft.’ - Heilig ze in de

[p. 243]

waarheid beschouwt de Hoogleeraar, ten derden, als eene bede voor elke Christengemeente, ook bij eene plegtigheid als deze. In dit gedeelte schetst hij eene gemeente, die in de waarheid geheiligd is, en wekt de hoorders op, aan dat beeld gelijkvormig te worden, ‘dan,’ zegt hij, ‘zal de Geest van God al meer en meer met uwen geest getuigen, dat gij kinderen Gods zijt. Zoo zal uwe zielrust toenemen, ook als de slagen van den tegenspoed u treffen, ook als een donkere gezigteinder u voor oogen is, ook als eene vreeselijke ziekte in uwe nabuurschap doorbreekt, ook als dierbare panden u door den dood ontnomen worden. En geen enkele stap zal er voorwaarts worden gedaan, of Hij zal u nader aan den hemel brengen.’ - Gelijk al het kanselwerk des hooggeleerden Schrijvers, zoo munt ook deze rede uit in kortheid en kracht van stijl. Hoogdravendheid, bombast treft men er nergens in aan. In duidelijke, voor allen bevattelijke taal vindt men hier den reinen evangeliezin gepredikt, welke verwacht mag worden van den eerwaarden grijsaard, die gedurende zijn geheele leven op de praktijk des Evangelies aandrong. God spare nog lang het leven van dien voortreffelijken godgeleerde, en beware immer die helderheid van zijnen geest! Hij doe zijn hart steeds kloppen voor de Kerk van christus, ook als hij de welverdiende rust, na een zoo werkzaam leven, zal smaken, en sterke hem tot de volbrenging van het voornemen, om de vruchten zijner studiën op het gebied van godgeleerdheid, inzonderheid van bijbelsche uitlegkunde, aan het publiek mede te deelen. Met groote belangstelling zien we van hem ook een commentaar te gemoet op den brief van paulus aan de Romeinen en op het XVde Hoofdstuk van den eersten brief aan de Gemeente van Corinthe.

†-.