Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1850

De zoon van den langen linnenwever. Eene geschiedenis voor jong en oud, door C. Mücke. Naar het Hoogduitsch door N. Frijlink. Te Amsterdam, bij H. Frijlink. 1849. In kl. 8vo. 162 bl. f :-90.

[p. 222]

De Bronswerker, of een onvermoeide arbeid komt alles te boven. door H. Zschokke. Naar het Hoogduitsch door H. Frijlink. Tweede druk. Te Amsterdam, bij denzelfden. 1849. In kl. 8vo. f :-75.

Mücke is schrijver van de zonderlinge avonturen van den schout klemm en zijn neef tolle, op hunne spoorwegreis naar den Bloksberg; - zschokke is schrijver van de uren aan de godsdienst gewijd. Hun beider rigtingen loopen hemelsbreed uit elkander, en zoo gaan zij dan ook in deze twee werkjes, hetzelfde doel zoekende, langs geheel tegenovergestelde wegen. Wij zouden tegen ons gemoed spreken, als we niet verklaarden te gelooven, dat de weg van zschokke de eenige is, die naar het doel geleidt. Hoe spreekt die ‘Bronswerker’ tot het verstand en gemoed. Wat menigte aangename lessen van levenswijsheid worden er in verkondigd, en bezegeld door de geschiedenis van den held des verhaals, met vader en zoon, ten goede; maar ook van andere handelende personen, tot hun verderf of ongeluk. Hoe boeijend, overredend, en aanlokkelijk om nóg eens, en nóg eens gelezen te worden is dat lieve boekje! Gewis niemand, oud noch jong, leest het zonder veel, zéér veel goeds er uit te leeren, en zoo levendig en diep in zich op te nemen, dat er tijden verloopen moeten eer het lieve nuttige boekje en zijne gulden lessen weder zijn uitgewischt. Eere hebbe zschokke! Zijne assche ruste zacht, en zijn gedachtenis leve lang onder de menschen, die hij lief had! Gelukkig de man, die aldus tot zijne tijdgenooten spreekt, en het geheim verstaat, om den weg te vinden tot hunne harten.

Geheel anders mücke. Hij geeft de akelige schets der onverstandige opvoeding eens eenigen zoons, door aartsdomme ouders van geringen stand en - de stuitende, walgelijke geschiedenis van dien jongen, die verleid, en verleidend, van kwaad tot erger komt, telkenreize zich wil opheffen, maar ook telkens als door de ijzeren hand van een onbarmhartig, onverbiddelijk lot, op nieuw wordt nedergestooten; een beminnelijk meisje - brave onschuldige dochter van gegoede, vrome ouders - als gade aan zijn

[p. 223]

rampzalig lot verbindt; vader wordt van lieve kinderen, en toch, armer en armer, slechter en slechter, oorzaak wordt van de ellende en den beklagenswaardigen dood van velen. Een soort van doemeling, van wien de Schrijver ten slotte zegt: ‘Hij bezat van zijne jeugd af groot eergevoel en een aandoenlijk hart, en bij goede opvoeding had hij een gelukkig mensch kunnen worden; een man, die veel goeds gedaan zou hebben. Wat was hij geworden?’ - ‘Hij hield zich voor een duivel, die nog niet in de hel kon, omdat het nog te vroeg was.’ Slagtöffer van wanhoop verdrinkt hij. Het leven van zulk een ongelukkige is eene marteling; maar het is ook eene marteling zulke historiën uit te lezen. Het afzigtige in de natuur brenge de schilder niet op het doek; het afzigtige in de zedelijke wereld, het duistere en stuitende in der menschen lotgevallen rake de Schrijver niet aan, vooral niet wanneer hij 't schouwspel er van aantreft bij den lageren stand. Wij kunnen dien ‘langen linnenwever’ niet aanprijzen; des te meer den ‘Bronswerker,’ en doen overigens hulde aan het vertalers-talent van den Heer frijlink, en aan de zorg, die hij draagt, voor eene goede uitvoering.