Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1850

Verscheidenheden betrekkelijk booze kunsten en wetenschappen, door eene phantastische wereld geschapen, en wel inzonderheid die der tooverijen en waar zeggerijen, zijnde eene rhapsodie van sprookjes van vroegere en latere dagen, uit onderscheidene schrijvers en mondelinge mede-

[p. 215]

deelingen verzameld, door den Schrijver van de volksverhalen en legenden. IIde Deel. Te Kampen, bij K. van Hulst. In gr. 8vo. 316 bl. f 3-:

De breedvoerige titel duidt genoegzaam aan, wat men in dit boek zal aantreffen. Minder dan in het vroeger door ons aangekondigde eerste deel liggen hier de dingen dooreen. De waarzeggerijen met hare verschillende hulpmiddelen maken er den inhoud van uit. Sommige van die zijn algemeen - andere zeer weinig bekend. Het meeste heeft betrekking op de provincie Groningen en omtrek, en het boek verdient opmerking als bijdrage tot de geschiedenis van het bijgeloof en volksgeloof. Veel is er in, dat de opmerking verdient van den naspoorder der volkszeden, volksgewoonten en volkstaal, bijeengebragt uit allerlei boeken en boekjes, somtijds vrij zonderling aangehaald; zoo als de juif errant van e. sue alleen onder den naam van eugène, Bladz. 185. De aanwijzingen van prognosticatie uit getallen en die uit kaarten volgens de beruchte Mlle normand zullen bij velen zeker diepe aandacht wekken. Jammer, dat het grootendeels vermakelijke boek ontsierd wordt door uitvallen, die het vermoeden wekken, dat het geloof aan waarzeggerijen niet het eenige geloof is, waarboven de Schrijver (onder de letters T. te U gemakkelijk te onderkennen) zich verheven acht. Ten minste wij gelooven niet, dat iemand van gezond verstand ons zal betwisten, dat onbepaald afkeuring verdienen, zinsneden als op bladz. 13: ‘In het heerlijke uitspansel, dat onbegrensd heelal, schreef God-zelf zijnen grooten naam in vlammend schrift, en gij zwartrokken predikt ons steeds uit onbegrijpelijke woorden an zwarte letters, door menschenhanden op ellendig papier van lompen afgedrukt^(⋆), uit een duister boek, vol ongeregtigheden en tegenstrijdigs.’ Daar behoeven wij iets bij te voegen.

(⋆) Dus juist zulke letters als op juist zulk papier door juist zulke handen gebruikt zijn, om dit boek van T. te drukken! Ref.

[p. 216]

Taal en stijl zijn vrij slordig. Het boek eindigt met deze zielroerende peroratie, na hoogklinkende woorden over politieke vrijheid: ‘Rust niet voor en aleer gij hebt wat het uwe is:

Licht naar waarheid,
Vrijheid en openbaarheid,

en gelijke regten voor allen en in alles!’