Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1850

Gedenkschrift der Inhuldiging van Z.M. Koning Willem III, in de Nieuwe Kerk te Amsterdam, op Zaturdag den 12 Mei 1849. Door J.F. Bosdijk. Te Haarlem, bij J.B. van Loghem, Jr. 1849. In gr. 8vo. 68 bl., met eene plaat. f 1-:

De dag, waarop een erfgenaam des troons tot landsheer wordt gehuldigd, is een gedenkdag, dien Vorst en Volk nimmer mogen vergeten; omdat beiden alsdan door

[p. 65]

wederzijds plegtige verklaringen, onder aanroeping van Dien, die 't Heelal regeert, zich aan elkander verbinden. Het Volk, door zijne vertegenwoordigers, belooft dan gehoorzaamheid en trouw aan den nieuwen Koning, zoo ras hij zich verbonden heeft om voor de regten des volks te waken en de algemeene welvaart te bevorderen. Zoo komt een verbond tot stand, rustende op wederzijdsche goede trouw en liefde, een verbond, waarvan eensgezindheid en vertrouwen de hechtste steunsels moeten uitmaken. Daarom al zij het van zulk een dag opgeteekende nog zoo eenvoudig, nog zoo beknopt, nog zoo goedkoop; - het behoeft zelfs niet geschreven te worden door een schrijver van den eersten rang, als het maar geschreven is met waarheid, gevoel, en vuur, - ieder gedenkschrift van zulk eene gewigtige gebeurtenis verdient geheel onze aandacht. Maar als wij dan in zulk een beknopt en goedkoop gedenkschrift, behalve een naauwkeurige beschrijving van het voorgevallene, nuttige opmerkingen en herdenkenswaardige feiten zien geboekstaafd; dan zijn wij van gevoelen, dat zoodanig een gedenkschrift eigenaardige verdiensten heeft, en waardig is in veler handen te komen. De stijl van den Heer bosdijk is hier en daar wel niet vrij van eenige gezwollenheid, en wij kwamen wel eens in verzoeking, om de juistheid van deze en gene uitdrukkingen in twijfel te trekken; maar dit zijn vlekjes, die men voorbij mag zien, omdat de voorstelling-zelve in zoo velerlei opzigten getrouw is. De Schrijver begint met een blik te werpen op den toestand des vaderlands bij den dood van Prins willem II, en bij de verheffing van Prins willem III, en vergelijkt dien met den staat onzes Vaderlands bij het onverwacht verlies van Koning willem II en het aanvaarden der regering door Koning willem III. Deze voorstelling is te meer boeijende, omdat ook een tafereel wordt opgehangen van de persoonlijke karakters der beide willems II en van hunne eigenaardigheden, die een geheel verschillend oordeel over hen in den Lande ten gevolge hadden bij de onverwachte maren van hun sterven. Zeker het verschil van twee eeuwen is groot, en laat oogenschijnlijk

[p. 66]

geene beoordeeling toe van wel is waar gelijknamige maar zoo lang na elkander geleefd hebbende Vorsten; doch dit bezwaar vervalt, omdat de Schrijver elk hunner heeft beoordeeld naar het standpunt, waarop hij werkelijk gestaan heeft, en naar de heerschende begrippen van zijnen tijd: - zij behoorden ook tot denzelfden vorstenstam, hadden, ofschoon de regeringsvormen verschilden, dezelfde betrekking op het vaderland, en waren beiden vol heldendeugd en liefde voor het volk; slechts hunne inzigten verschilden. - Maar men moet ook een Koning zijn als Koning willem II, en diens hart en hoofd hebben, om hetgeen men voor 's Volk belang houdt te stellen boven eigen belangen, en zelfstandig eene keuze te doen als de zijne, wel door velen gelaakt, maar die zeker de meerderheid der Natie hem met liefde heeft vergolden. - Vergolden? - Neen, zij heeft hem slechts kunnen beweenen: de dood heeft hem onverwacht aan de liefde des Volks ontroofd! - Het is eene gewigtige zaak voor een Vorst aan alle bemoeijenis met Staatszaken vreemd, eensklaps geroepen te worden, om de regering te aanvaarden, en de plaats van zulk een voorganger te bekleeden. De Schrijver heeft dat ook willen aantoonen, en ter gelegenheid der huldiging een ernstig woord tot Vorst en Volk gesproken. Dat dit woord in het hart des Konings en van elken onderdaan blijve bewaard, dat aanzienlijken en geringen er zich naar gedragen, dat wenschen wij van harte: dan kan het Land en Koning wèlgaan.

Moge dan dit Gedenkschrift, hetwelk zich ook door goedkoopheid, een net uiterlijk, en een niet verwerpelijke steendrukplaat van de inhuldiging des Konings aanbeveelt, eene goede ontvangst bij de Natie te beurt vallen. Die aanmoediging verdient de Schrijver ten volle; niemand zal het werkje onvoldaan uit de hand leggen. Al zij hier of daar een woord wat zeer overdragtelijk gebezigd of taalkundig iets minder juist, er is veel, zeer veel goeds in te vinden, dat, als het maar betracht en nageleefd wordt, zal zijn aan te merken als goed zaad, nedergevallen op een goeden akker. Aan het zaad al-

[p. 67]

thans zal het niet zijn te wijten, als dit boekje van den Heer bosdijk geene goede vruchten draagt.

m.v.