Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1849

[p. 703]

Frederik de Groote.
Gedachten bij eene afbeelding van de Koninklijke Grafkapel te Potsdam.^(*)

Aan het stargewelf der glorie schittert, boven allen, één:
't Is de groote fredrik - éénig noemt hem Pruissen niet alleen.
Wèlk een drietal hem omgeve,^(†) Zijn gedachtnis boeit het oog,
Wààr zij uit de kim der tijden vorstlijk oprijst aan den boog:
Ze is de Sirius, de onmeetbare, in een zee van zonneglans,
Die Orions gordelsterren óverschittert aan den trans.

Strenge Muze der historie! weeg niet èlke zijner daân!
Vorsch niet nà de duisterheden in zijn raadselvol bestaan!
Toont hij - voor zijn vrienden teeder, doch, gevoelloos, met een wenk
Scheidend wat de min vereende - zich een wreede beul voor trenk,
Of, een leeuw voor eigen regten, maar voor 't regt der Volken doof,
Tijger tegen 't weerloos Polen, die zijn welpen voedt met roof;
Treed niet in 't gerigt des Heeren! - Wie aanschouwt den grond Zijns plans
Als Hij Volken geeft en Staten in de magt eens enklen mans.

Vol van raadslen was hij: - blakend voor geleerdheid, kunst en smaak,
Maar voor liefde en vadervreugde dood, als voor het zinvermaak;
Vriend des vredes, maar der helden éérste, in voor- en tegenspoed:
In beleid het grootst als veldheer, als soldaat de grootste in moed;
Dwingland, maar zijn volken roepend tot de vrijheid van den geest,
En de boei der drukpers brekend, voor wier almagt hij niet vreest;
't Licht van onbedwongen rede kweekend in zijn rijksgebied,
Maar loyolaas Orde een toevlugt, toen haar Rome zelfs verliet;

(*) De afbeelding dier kapel, boven wier ingang de predikstoel wordt gezien, bevindt zich in het fraaije Loterij-Album van het maandwerk ‘de Tijd’ en daardoor in veler handen. Ik schreef dit vers, op verzoek des geachten uitgevers van dat tijdschrift, ter dienste van het Album; maar het was te uitvoerig geworden. Er kon dus in het Album slechts een fragment van worden geplaatst, en het is daarom dat het nu hier verschijnt in zijn geheel.

(†) In het Album: voltaire, napoleon, en chateaubriand.

[p. 704]

 

Waarheid zoekend, als het edelst, dat den stouten geest bekoort,

 

Maar dier Hoogsten Tolk versmadend: christus, in Gods Heilig Woord.

 

 

 

Echter was hij éénig. - Dreigend vestigde Oostenrijk zijn blik

 

Op den Rijksbond. Wie zou 't keeren? - Pruissens groote frits sprak: ‘ik.’ -

 

Klein was Pruissen, maar de degen van zijn Koning gaf het groei,

 

Zijn beleid gaf landbouw, handel, nijverheid en kunsten bloei.

 

't Onweêr kwam van alle zijden; 't zevenjarig wee begon,

 

Tegen hem stond gantsch Europa: - fredrik streed en overwon.

 

Andermaal zag Weenens heerschzucht dreigend naar vergrooting rond,

 

Maar nu vond de Duitsche vrijheid rust in fredriks Statenbond.

 

Nevens Oostenrijk, daar stond zij, als gewrocht door tooverdwang,

 

Fredriks schepping: 't nietig Pruissen - Mogendheid van d' eersten rang;

 

Middelring der Staten-ketens van Europaas Oost en West;

 

Kern van licht; gebouw voor eeuwen in der Duitschen aard gevest.

 

 

 

Hoog in jaren look hij de oogen - de àarde rouwde bij zijn dood -

 

Pruissens volken werden weezen, toen hij de aadlaarsblikken sloot.

 

 

 

Wáárom hem, den Koning, wijsgeer, dichter, staatsman, veldheer, held,

 

Die een plek voor zijn gebeente koos in 't onbedekte veld;

 

Pruissens schepper, Pruissens vader, om wiens schepter, legerstaf,

 

Lier en urne, lauwren groenen - wáárom hèm, géén eigen graf? -

 

Wáárom bij de stof zijns vaders, in een duistre grafkapel,

 

't Overschot bewaard des Ééngen; strijdig met zijn jongst bevel? -

 

 

 

Boven d'ingang dier kapelle, stevig als een marmerrots

 

Met haar wanden en haar zuilen, is daar niet een leerstoel Gods?

 

Roept er niet de stem der wachters: ‘IJdelheid der ijdelheên!

 

Al wat de aarde heeft is ijdel - Gods genade blijft alleen!?’

 

 

 

Waarheid zocht hij!? - Dierbre waarheid, die zijn geest verborgen was,

 

Troostvol klinkt ge in 't Huis des Heeren, boven 's grooten Konings asch! -

 

Eeuwigheid, die hij ontkende, hopend blikken we in uw schoot! -

 

Uw genade, o God! is eindloos, en, in christus, eindloos groot!

 

 

 

C.G. WITHUYS.