Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1849

Lief en Leed in de Evangeliebediening. Te Leeuwarden, bij G.T.N. Suringar. 1849. In kl. 8vo. 183 bl. f 1-80.

De Pastorie van Mastland heeft vele pennen op dezelfde baan gelokt, om den grooten bijval, dien dit meesterstuk van den tegenwoordig 's Gravenhaagschen leeraar heeft verworven. Jammer, dat men den dichter niet, te gelijk met het genre, ook de kunst heeft afgekeken! Maar de poëzij is niet af te zien. Zij ontvangt haar leven uit eigen bron, en die levensstroom vormt zich eene eigene bedding.

Wij hebben al weder een soortgelijk werk voor ons. De auteur bekent gul dat, vermits er in de laatste jaren over den Evangeliedienaar, het aangename en onaangename, dat hem in zijne betrekking wedervaart, en de wijze, waarop hij die waarneemt, reeds zoo veel is geschreven, het vreemd mag schijnen, dat hij er nog iets wil bijvoegen. Hij vleit zich echter, dat de inhoud de uitgave zal regtvaardigen, dewijl hij daardoor het leeraarambt nog meer wenscht te doen kennen en waardeeren.

In acht hoofdstukken heeft de ongenoemde Schrijver zijne mededeelingen gesplitst. Hij begint met eene herinnering aan zijne eerste Evangelie-prediking. Wij dachten er bij aan de eerste preek van den Schrijver der ‘kerkklokstoonen,’ welker lezing menige traan zal hebben uitgelokt. Bij onzen kandidaat vinden wij geestdrift op effekt berekend; doch missen, wat de prediking van den jongen strauss heiligde. Echter bevat dit hoofdstuk opmerkingen vol waarheid, die den jongen ambtsbroeder voorhouden, hoe en langs welken

[p. 705]

weg hij op den leerstoel het schoolstof kan en moet afschudden. Wij gelooven nogtans, dat wie God en den Heiland en zijne gemeente heeft leeren kennen, ook zelf zal te weten komen wat en hoe hij prediken moet.

Vervolgens geeft de Schrijver in verscheidene practische proeven den indruk en de vrucht op, die hij in de gelegenheid kwam waar te nemen; wat hem te leur stelde en waar hij doel trof bij herderlijke toespraak en opzigt; zijne ervaring aan het ziekbed en bij de begrafenis. Hij doorloopt eenen Katechetischen cursus en wijst op blijken van ontvankelijkheid en van het tegendeel; van leerbegeerte en van onverschilligheid of verkeerden zin in het jeugdig gemoed. Een menschkundigen blik werpt hij op het armenwezen en de armen, en besluit met de wèlgelukte voorstelling eener vergadering van een leesgezelschap.

Het geheel draagt een romantisch kleed, en wij hebben zeer veel goeds aangetroffen. Menig voorbeeld zal ook niet vruchteloos staan opgeteekend. En toch heeft het geheel ons minder voldaan dan wij gewenscht hadden. Doorgaans is de voorstelling te koel: er wordt een organisch leven gemist. Evenzeer ontbreekt het aan innig Christelijk bewustzijn. Het sterfbed van een kind is roerend geteekend; maar wij hadden den leeraar aan het ziekbed zoo gaarne nader aan het kruis van christus ontmoet. Die afgemeten aanspraak bij het graf kan op de studeerkamer worden geschreven, maar niet alzoo worden uitgesproken. Bij het graf studeert men niet, maar leeft men in christus. De bezoeken bij de gemeente-leden, om kweekelingen voor het godsdienstig onderwijs te winnen, zijn wèlgeslaagd. Wij zijn het met den Schrijver eens in al wat hij zegt van den aard, het wezen en doel der godsdienstige opleiding van de jeugd; maar toch zijn de proeven van zijn onderwijs ons te arm voorgekomen. Zulk een onderwijs brengt het kind niet genoeg tot christus. Als wij ons niet bedriegen, moet het kind op de katechisatie zóó gevormd worden, dat het later, bij zijne eerste Avondmaalviering, reeds kunne zeggen: christus leeft in mij. Waar dat niet geschiedt, waar de leeraar dat leven, dat hooger Christelijk bewustzijn niet opwekt, zal het ledematen-boek voller worden; maar hij brengt doode leden in de Kerk des Heeren. Het is ook jammer, dat de Schrijver geen levendiger combinatie in zijne voorbeelden heeft gebragt. Zij staan nu los fragmentarisch, op zich-

[p. 706]

zelven goed geklassificeerd, maar als skeletten in het kabinet van een ontleedkundige. Hij zal dat moeten toestemmen, wanneer hij het eerste en laatste, eenigermate ook het zesde hoofdstuk, met de vijf anderen vergelijkt. De eerstgemelde hebben eene afgeronde eenheid, die de overige missen.

De Schrijver houde ons deze welgemeende aanmerkingen ten goede en make zich die ten nutte, daar hij, bij het sluiten der vergadering van het leesgezelschap, zijnen lezers wederzien belooft.