Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1849

J. van der Smissen. Beschouwingen over de Kolonie Suriname, in verband met een ontwerp tot émancipatie der slaven, en bedenkingen over de beide ter verkrijging daarvan voorgestelde stelsels van Centralisatie en Quasi-onteigening. IIde Stuk. Te Amsterdam, bij C. Weddepohl. 1849. In gr. 8vo. 300 bl. f 2-75.

Dit tweede stuk der ‘Beschouwingen’ heeft bepaaldelijk ten doel de wederlegging van het geschrift tot het verkrijgen der Émancipatie, gegrond op eene quasi-ontëigening der Koloniale bezittingen of plantagiën. Het behelst verder des Schrijvers gedachten omtrent slavernij en slavenhandel, ontwikkelt de uitkomsten, waartoe de afschaffing van dien handel tot dusverre geleid heeft, en leidt daaruit de verdere gevolgen af. Na de diepte en uitgestrektheid der wonde ge-

[p. 675]

peild te hebben, deelt de Heer van der smissen eenige middelen mede, welke naar zijn inzien, dienstbaar kunnen zijn tot herstel van de welvaart der Kolonie.

De Schrijver verdeelt dezen belangrijken arbeid onder de volgende hoofden:

I. Oorzaken, die tot het verval der Kolonie hebben bijgedragen.

II. Gedachten over de slavernij.

III. Welke moeten de vermoedelijke gevolgen zijn van het afschaffen van den slavenhandel?

IV. Het koloniaal stelsel van administratie.

V. De arbeid, de arbeidsuren, belooning en straf.

VI. Wederlegging der beschuldiging, dat zich de planter door woekerwinst, ten koste van den arbeider of slaaf, verrijkte.

VII. Wederlegging van de tegen den kolonist ingebragte beschuldiging, dat hij niets deed, om den slaaf zedelijk en redelijk te beschaven.

VIII. De beschuldiging van zedeloosheid bij den slaaf en bij den kolonist onderzocht.

IX. Algemeene beschouwing van het stelsel van quasiontëigening en waarom het aannemen daarvan den ondergang der Kolonie ten gevolge zou hebben.

X. Over het invoeren van ploeg en bemesting: of en in hoeverre dit voor de Kolonie mogelijk en nuttig kan zijn.

XI. Over de mogelijke middelen tot herstel van den bloei der Kolonie.

a.	door vermeerdering van arbeiders, door aanvoer uit Afrika op wederzijds billijke grondslagen;
b.	door Europesche Kolonisatie, met opgave van de grondslagen, waarop ze rusten moet;
c.	door verbeteringen in den landbouw en het invoeren van nieuwe of uitbreiden van bestaande cultures.

De Schrijver geeft vele belangrijke ontwikkelingen, met grondige redeneringen of het aanvoeren van daadzaken gestaafd, die, overeenkomstig het gewigt van het onderwerp, in een waardigen en bezadigden toon zijn gesteld. Eene gezette lezing en overweging zijn de ‘Beschouwingen’ allezins waardig, en wij hopen, dat de vruchten der nasporingen en onderzoekingen van den Heer van der smissen mogen leiden tot behoud der Kolonie Suriname, tot herstel van haren bloei, en tot welzijn van de plantaadje-eigenaren,

[p. 676]

en van Nederland dat, sedert derdehalve eeuw, meerdere of mindere voordeelen uit de Koloniën in Amerika heeft getrokken.

Wij meenen hier nog te moeten bijvoegen, dat de Schrijver onder de voorname oorzaken van verval meent te moeten opnemen:

1^o. het misbruik dat de kolonist, vooral in vroegere tijden, van zijne regten heeft gemaakt, door zich schuldig te maken aan onregtvaardigheid en wreedheid, waarvan slavenopstand en de gevolgen van dien als de uitvloeisels zijn te beschouwen;

2^o. de zee-oorlogen die, op zoo verschillende wijze, noodlottige gevolgen voor de kolonie hebben na zich gesleept;

3^o. de verminderde opbrengst der koffij, aan welke oorzaken ook die moet worden toegeschreven;

4^o. de verkeerde beschouwing van de koloniale belangen in het Moederland.

Een door het geheele stuk heerschend denkbeeld is de trapsgewijze maar langzame ontwikkeling van den onbeschaafden natuurmensch tot verhoogde vatbaarheid en ontvankelijkheid voor beschaving en Christendom. Daaromtrent drukt van der smissen, op bl. 38, zijne overtuiging uit, dat hij ‘de slavernij acht te zijn eene der eerste schreden, waartoe bij de ontwikkeling van het denkvermogen, de mensch door de natuur-zelve gebragt wordt; eene schrede, bestemd om den ruwen natuurmensch den eersten pligt welligt, onderwerping aan eene maatschappelijke orde, welke dan ook, te leeren; een eerste, maar hoogst onvolmaakte vorm van regering, die echter wordt verzacht en verbeterd, naar gelang de verstandelijke beschaving van den meester of regeerder hooger ontwikkeld is, en die noodwendig wederkeerig leidt tot eene meer redelijke verstandsontwikkeling, ook van den slaaf. Daardoor wordt ook deze voor hooger en meer redelijk onderwijs vatbaar; daardoor verkrijgt hij niet slechts aanspraak op hooger maatschappelijken rang, maar wordt ook de behoefte geboren, om een meer met zijne gevorderde beschaving overeenkomstig stelsel van beheer voor hem in te stellen; ja wordt, mijns inziens, het voortdurend bestaan der slavernij, in hare vroegere vormen onmogelijk.’

Wil men datzelfde denkbeeld in andere bewoordingen ingekleed, men leze op bl. 191: ‘Men kan den mensch, op

[p. 677]

de lagere trappen van redelijke beschaving geplaatst, slechts van schrede tot schrede voor hooger vorming opleiden; maar nooit kan de mensch, die nog veel meer aan den hartstogt dan aan de rede gehoorzaamt, onderworpen worden aan eene zedewet, die gegeven is voor wezens op hooger trappen van redelijke en zedelijke beschaving, zonder hem onder verpligtingen te leggen, die men weet, dat hij noch kan begrijpen, noch zal naleven.’

Men ziet het, de ‘Beschouwingen’ van den Heer van der smissen leveren voor velen stoffe tot overweging en bepeinzing op.