Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1849

Aanschouwelijk onderwijs. - Handboekje voor bewaar- en lagere scholen, ter vorming van verstand en hart; volgens den geest van Pestalozzi en Nieuwald, met muzijkplaatjes en afbeeldingen. Door R.G. Rijkens, Onderwijzer te Groningen. Te Leeuwarden, bij G.T.N. Suringar. 1847. In post 8vo. f 2-80.

Dit werk is ons tamelijk laat toegezonden. Het had op eene spoediger aankondiging dubbele aanspraak. Evenwel is zij nog geenszins overbodig; want de aandacht blijft nog altijd op de bewaarscholen gevestigd. - Sedert eenige jaren hebben verschillende partijen elkander heur gebied betwist, en het is misschien ook daardoor, dat de belangstelling levendig blijft. Onderscheidene philantropen hebben van die stemming gebruik gemaakt, om zulke scholen tot stand te brengen. - Deze scholen bestaan nog buiten de wet; alleen

[p. 642]

het Koninklijk besluit van 27 Mei 1830 en de verschillende Verordeningen betreffende de vaccine maken er melding van.

De Heer rijkens is allezins bevoegd om ook voor en over die scholen te schrijven. Men behoeft hem slechts een paar malen in zijne school, en inzonderheid in de laagste klasse te zien werken, om overtuigd te zijn, dat hij de kunst verstaat en een méér dan gewonen aanleg heeft, om kinderen te boeijen, te vormen, te ontwikkelen en zich bij hen bemind te maken.

En dat zijn de eigenschappen, welke ieder Onderwijzer of Onderwijzeres moet bezitten, om te slagen. Die geschiktheid en aanleg, en zijne ongemeene bekwaamheid blijken ook weder uit dit werk. Zij zijn trouwens reeds van vroeger bekend, en schier overal, waar van het oprigten eener bewaarschool sprake is, begint men met zich zijn vroeger geschrift: de bewaarschool^(*) aan te schaffen. Evenzoo kunnen de Onderwijzeressen, in zulke scholen, zich niet te spoedig met dit Handboekje bekend maken. Zij zullen er uit kunnen leeren, hoe en wat er eigenlijk gedaan moet worden. Zoo de aanschaffing, voor eigen rekening, moeijelijk valt, hopen wij, dat de bestuurders dier scholen het haar kosteloos in handen mogen geven. Wij zouden 't bestek overschrijden, indien we bij 't bijzondere en eigenaardige bleven stilstaan, dat hier voorkomt, en willen dáárom alleen maar zeggen, dat de titel niet overdrijft, wanneer hij meldt, dat het werk in den geest van pestalozzi en nieuwald, (waarom nieuwald niet vooraan geplaatst?) die starren van de eerste grootte, geschreven is.

Niet minder belangrijk is 't werkje voor de Onderwijzers van de Lagere scholen, die wij aansporen, om 't inzonderheid op de Onderwijzers-gezelschappen tot een onderwerp te maken van overweging en gesprek. Zij zullen er hoogst nuttige wenken in vinden. De bewaarscholen behooren ten platte lande nog veelal onder de pia vota. In dorpen en gehuchten is de laagste klasse der school zoo veel als de bewaarschool, en het gebrek van de meeste scholen zit juist in die laagste klasse. Het opzeggen, dat onafgebroken opzeggen, is er nog veelal in zwang, en bederft den grondslag van het onderwijs;

(*) Insgelijks bij g.t.n. suringar, te Leeuwarden.

[p. 643]

de ontwikkeling en vorming der kinderen worden er door tegengewerkt. Leest dit Handboekje, Onderwijzers! en maakt werk van die laagste klasse uwer school! Legt ge daar goede grondslagen, dan zult ge u gemak en voordeel verzekeren. - Hoofdonderwijzers! vergeet die klasse niet; verlaat u niet te zeer op uwe ondermeesters; werkt ook gij-zelven dáár in den geest van dit Handboekje, en uwe scholen zullen welhaast bloeijen! En gij, Moeders! die belang stelt in de eerste vorming uwer lievelingen en geene gelegenheid hebt om van eene goede bewaarschool gebruik te maken, schaft u dit Handboek aan; gij kunt er met vrucht de ontwikkeling en vorming van uw kroost naar regelen!

Wij beschouwen dit werk in vele opzigten als een meesterstuk.