Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1849

Ons Belastingstelsel oorzaak van Nederlands verval; met aanwijzing van middelen tot herstel. Te Delft, bij H. Koster. 1849. In gr. 8vo. 68 bl. f : - 75.
Bezuiniging. Een woord, naar aanleiding van het verslag door den Raad der tijdelijke Ministers aan Z.M. den Koning uitgebragt. Te Haarlem, bij de Erven F. Bohn. 1849. In gr. 8vo. 32 bl. f : - 35.
Bezuiniging door vereenvoudiging; voorgesteld door eenige Ambtenaren. Te Amsterdam, bij de Gebroeders Diederichs. 1849. In gr. 8vo. 30 bl. f : - 30.

Wij vatten de aankondiging dezer drie boekjes bijeen, om dat ze allen betrekking hebben tot den algemeen erkenden ongunstigen toestand der nationale geldmiddelen, en tot de wijzen om daarin, zoo mogelijk, of zoo veel mogelijk, te voorzien.

Aankondiging, niet volledig verslag, veel min uitgewerkte beoordeeling! - Aan het voorname doel, althans der uitgevers, wordt voldaan door bij vernieuwing de aandacht des publieks op de geschriften te vestigen; en de stof is te rijk, en de geschriften zijn en te klein van omvang, en te veel onderling verschillend, om - indien wij ons er al bevoegd toe achtten - te dezer plaats er dieper in te treden.

Het eerstvermeld geschrift neemt aanleiding uit eenige gezegden van den Hoogl. g.j. mulder - wien de Schr. evenwel hartelijke hoogachting betuigt en wien hij geheel niet wenscht tot een pennestrijd uit te lokken - om, in de eerste plaats, bezwaren in te brengen tegen de meeste der thans aanwezige belastingen: het Gemaal, bl. 13-17; het Geslagt, bl. 17-19; het Personeeel, bl. 21-27; de belasting op de Dienstboden, bl. 27-29; de Paarden, bl. 29, 30; de Patenten, bl. 30-33; het Gedisteleerd zelfs, bl. 33-37, en nog eenige andere bl. 37, 38. - De waarheid van het

[p. 573]

meeste, dat hier gezegd wordt, moet toegegeven worden, en het wordt hier veelal levendig en treffend, in pittoresque tafereelen voorgedragen - maar waar is het remedie?

Dit vindt de Schrijver deels in eene evenredige belasting op het inkomen, bl. 40-52; deels door eene vermindering der ambtenaren, bezoldigingen en pensioenen, bl. 52-58. Doch over eene evenredige belasting op de inkomsten is het gemaklijk veel te spreken; maar hoe moeilijk het daarstellen is, blijkt op nieuw uit hetgeen tusschen de Regering en de Staten-Generaal thans nog dienaangaande in overweging is.

De Schrijver schijnt dit ook zelf te gevoelen; want zijn boekje komt neer op het voorstel om eene Maatschappij op te rigten tot verbetering der Nederlandsche belastingwetten. Deze moet eene prijsvraag uitschrijven over de gebreken onzer tegenwoordige belastingen, en de wijze hoe die belastingen op te heffen, en te vervangen door nieuwe. Bij het antwoord zou een volledig wetsontwerp met eene toelichtende memorie bijgevoegd moeten worden.

Dit zal dan de taak voor de Regering en de Staten-Generaal zeer gemaklijk maken - en ook de Maatschappij-zelve zal gemaklijk tot stand komen, indien slechts al de lezers van dit stukje de achte aangedrukte biljetten willen afknippen en met hunnen naam ingevuld bezorgen aan hunnen Boekverkooper: dan worden zij, tegen betaling van slechts éénen gulden, lid der Maatschappij, kunnen dan na nadere oproeping een Bestuur helpen kiezen enz. Bl. 59-64, en - hiertoe wordt de lezer met schelden en graauwen aangespoord, bl. 64.

Een Naschrift, bl. 66-68, maakt een paar aanmerkingen op het geschrift van den Hoogl. ackersdijck, over Belastingen en Bezuiniging.

N^o. 2. - Na eene inleiding, om reden te geven van zijn schrijven, zegt de Auteur, bl. 5: ‘Wij stellen ons niet voor, het ministeriëel verslag van punt tot punt te doorloopen. Om niet te zeggen, dat er punten zijn, waaraan wij volkomen onze goedkeuring hechten, willen wij niet ontveinzen, dat er zijn, waarover wij niet kunnen oordeelen; en alleen over de zoodanige, over welke wij meenen, dit eenigzins te kunnen doen, willen wij ons een oordeel aanmatigen.’ - Hij schrijft dan, warm en sterk, tegen het behoud der beide Ministeriën van Eeredienst, en weêrlegt de redenen, daarvoor

[p. 574]

in het Verslag bijgebragt, bl. 5-10. - Tegen de voorstellen aangaande de Regterlijke magt en Regtspleging verzet hij zich, bl. 10-14; doch geeft te kennen, met beroep op wijlen den Tijdgenoot, dat het Ministerie van Justitie zelf zou kunnen gemist worden. - Het sterkst bestrijdt hij, met redenen en met sarcasme, de voorgedragen bezuinigingen op het vak van Onderwijs en Wetenschappen, bl. 15-24. - Zoo ook, bl. 25, 26, het intrekken van de subsidiën tot aanbouw of herstel van Kerken en Pastorijen. - Hij erkent, bl. 27-30, dat de zeemagt, indien onze Natie in eenig aanzien blijven zal, niet kan verminderd worden; doch dringt aan, evenwel slechts in het algemeen, op vermindering van het budget voor Oorlog. Bij het slot, bl. 31, 32, wordt aangedrongen op het openen van nieuwe bronnen voor nationale nijverheid en welvaart.

Het stukje is lezenswaardig, ofschoon veel van het hier voorkomende ook elders gezegd is, en in vele opzigten de eerste onaangename indruk en de vrees, welke het ministeriëel programma of bulletin verwekte, sedert vervallen is.

N^o. 3. - Eenige ambtenaren (?) willen (1) de ambtenaren en geëmploijeerden, thans in de Ministeriëele bureaux werkzaam, nagenoeg allen opruimen, behoudens aanspraak op pensioen of wachtgeld; (2) een minder aantal, maar die vlijtiger of krachtiger werken zouden, in hunne plaats aanstellen uit de Ambtenaren der actieve dienst, in de provincien; (3) aldaar de kantoren verminderen (onbekommerd over het daaruit ontstaand ongerief voor de ingezetenen) en vooral - vooral! de Arrondissements-Directeurs afdanken!

L.
H.W.T.